Ομάδα Ακτιβισμού ΓΕΛ Δεμενίκων, Νομού Αχαΐας (1)
Μπαΐλα Αναστασία (2)
Μαθητές και μαθήτριες της Α,Β και Γ Τάξης του ΓΕΛ Δεμενίκων (1)
Πλάτωνος και Αριστοτέλους 1 Πάτρα Αχαΐας – 26500, lyk-deme@sch.gr, abaila@sch.gr
Υπεύθυνη Εκπαιδευτικός , abaila@sch.gr (2)
Περίληψη
Εμείς, οι μαθήτριες και οι μαθητές του ΓΕΛ Δεμενίκων, ως νέοι ενεργοί πολίτες, διαπιστώσαμε ότι, παρά την πολύπλευρη νομική κατοχύρωση της ισότητας μεταξύ ανδρών και γυναικών και την απαγόρευση της έμφυλης βίας, η ανισότητα και οι διακρίσεις εναντίον των γυναικών, όπως και η κάθε είδους κακοποιητική εναντίον τους συμπεριφορά, είναι διαχρονικά παρούσες και στην ελληνική κοινωνία, με τα ποσοστά να αυξάνονται συνεχώς, όπως αποδεικνύουν σχετικές έρευνες. Εμπιστευτήκαμε την Τέχνη ως παγκόσμια γλώσσα ευαισθητοποίησης και υπεράσπισης, δηλαδή ως πράξη βαθειά πολιτική και αποφασίσαμε να την αφήσουμε να μιλήσει και στο σχολείο μας, γιατί η υπεράσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων μπορεί να αρχίζει και σε μέρη μικρά, τόσο μικρά που δεν φαίνονται στον χάρτη. Έτσι, σχηματίσαμε Ομάδες (Ερευνητική, Εικαστικών, Αφίσας, Μουσικής, flashmob κ.α.)και υλοποιήσαμε δράσεις στην αυλή και στις τάξεις μας, για να δηλώσουμε την αντίθεσή μας σε κάθε πράξη βίας κατά των γυναικών και σε κάθε διάκριση εναντίον τους. Για να πούμε ΟΧΙ στις έμφυλες ανισότητες και σε κάθε πράξη έμφυλης βίας. Για να υπερασπιστούμε το δικαίωμά μας να ζούμε αρμονικά μαζί και, παραφράζοντας την Βιρτζίνια Γουλφ, για να έχουμε δικό μας όχι μόνο ένα δωμάτιο αλλά τον κόσμο όλο.
Λέξεις κλειδιά :Τέχνη, Ισότητα, Έμφυλη βία, Ευαισθητοποίηση – Αλληλεγγύη, Ακτιβισμός – Δράσεις.
Εισαγωγή
Το άρθρο αυτό αποτελεί την αποτύπωση σε κειμενική μορφή της Παρουσίασης των Δράσεων Ακτιβισμού της Ομάδας Ακτιβισμού του ΓΕΛ Δεμενίκων, Νομού Αχαΐας, στο 1ο Πανελλήνιο Μαθητικό Συνέδριο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών με τίτλο «Ενεργός Πολιτειότητα. Πολίτης στο σχολείο – Πολίτης του Κόσμου», οι εργασίες του οποίου πραγματοποιήθηκαν στις κτιριακές εγκαταστάσεις του Παιδαγωγικού Τμήματος Δημοτικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, στις 5,6 και 7 Απριλίου 2024. Η συνεισφορά μας στο Συνέδριο ήταν η παρουσίαση μιας σειράς δράσεων ακτιβισμού, με πλαίσιο την Τέχνη και τις διάφορες μορφές της. Οι δράσεις αυτές υλοποιήθηκαν στο σχολείο μας, το Γενικό Λύκειο Δεμενίκων, στην Πάτρα, καθ΄όλη τη διάρκεια της σχολικής χρονιάς 2023-2024 και έγιναν αποδεκτές από την σχολική μας κοινότητα πολύ θετικά.
Επιλογή Θεματικών Ενοτήτων
Επιλέξαμε τα θέματα: Η Τέχνη ως Πολιτική Πράξη – Ισότητα – Έμφυλη Βία, με σκοπό την ευαισθητοποίηση της σχολικής κοινότητας στα θέματα της Ισότητας και της Έμφυλης Βίας, μέσα από πράξεις ακτιβισμού, με βοηθό την Τέχνη.
Γιατί
- στην εποχή της Τεχνητής Νοημοσύνης η Ισότητα παραμένει ακόμα ζητούμενο και η έμφυλη βία αυξάνεται καθημερινά στις κοινωνίες όλου του κόσμου
- «σκοπός της Τέχνης είναι να δώσει σχήμα στη ζωή» (Ουίλιαμ Σαίξπηρ) και χρώμα, κι εμείς θέλουμε η ζωή μας να έχει το σχήμα και το χρώμα της αγάπης
- αν δεν ευαισθητοποιηθούμε κι αν δεν κάνουμε κάτι για αυτά εμείς, τότε ποιοι θα το κάνουν για μας;
- θέλουμε να ζήσουμε ΜΑΖΙ
- θέλουμε κοινωνική δικαιοσύνη
- θέλουμε να είμαστε πολίτες, άρα, από το μικρό αλωνάκι μας, το σχολειό μας, αποφασίσαμε να κάνουμε κάτι γι΄αυτά
Και τέλος για την Ελένη, την Καρολάιν, την Ανίσα, τη Μαρία, τη Γαρυφαλλιά, τη Τζεβριέ, τη Βασιλική, την Νεκταρία και όλες τις γυναίκες που δολοφονήθηκαν τα τελευταία χρόνια στη χώρα μας, από τον σύζυγο ή τον σύντροφό τους, στην πιο ακραία εκδήλωση της έμφυλης βίας.
Θεωρητική θεμελίωση
Η Ερευνητική μας Ομάδα βρήκε πολύ υλικό. Ως θεωρητική θεμελίωση των ακτιβιστικών μας δράσεων επιλέξαμε δύο βασικές έρευνες για το σπίτι μας, την Ελλάδα και την Ευρωπαϊκή Ένωση. Οι έρευνες αυτές μας έδειξαν ότι:
α) Όσον αφορά το πρώτο θέμα μας, την Ισότητα:
Η Ελλάδα ακολουθεί τους στρατηγικούς άξονες της Ευρωπαϊκής Στρατηγικής για την Ισότητα των Φύλων και τις επιταγές της Σύμβασης του Συμβουλίου της Ευρώπης για την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών και της ενδοοικογενειακής βίας, δηλαδή τις επιταγές της Σύμβασης της Κωνσταντινούπολης, η οποία υπογράφηκε από την Ελλάδα τον Μάρτιο του 2011 και κυρώθηκε τον Ιούνιο του 2018.
Το 2023: τοποθετείται στην 24η θέση κατάταξης με ποσοστό 58% (παρουσίασε δηλαδή βελτίωση 4,6 βαθμών από το 2020), όμως παρουσίασε επίσης αύξηση των ανισοτήτων σε σχέση με το φύλο στους Τομείς της Εργασίας (ανεργία, ποιότητα της εργασίας) και της οικονομικής κατάστασης των γυναικών.
Για την ίδια χρονιά, το 2023: Ο Μέσος Όρος της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε αυτόν τον δείκτη είναι 70,2%)
(Πηγή: Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο για την Ισότητα των φύλων EIGE, 2023)
β) Όσον αφορά το δεύτερο θέμα μας, την έμφυλη Βία:
Στην Ελλάδα:
Το 2021, 12 γυναίκες δολοφονήθηκαν από σύντροφό τους και 6 από μέλος της οικογένειάς τους.
Το 2021, στην Ευρωπαϊκή Ένωση 720 γυναίκες δολοφονήθηκαν από σύντροφό τους, μέλος της οικογένειας ή συγγενή σε 17 Κράτη – Μέλη (Πηγή: Eurostat, 2021)
Σε άλλη έρευνα, την οποία διεξήγαγε το Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών, βρήκαμε ανησυχητικά ποσοστά έμφυλης βίας, τα οποία αυξάνονται όσο κανείς προχωρά από την σεξουαλική βία (ποσοστό σχεδόν 6% των γυναικών ηλικίας 18 έως 74 ετών που ερωτήθηκαν), έως την πιο σοβαρή εκδήλωση έμφυλης βίας, την ψυχολογική, μαζί με την σωματική ή σεξουαλική βία. Εδώ οι γυναίκες απάντησαν θετικά σε ποσοστό σχεδόν 42%.
Στην ίδια έρευνα οι γυναίκες στη συντριπτική τους πλειοψηφία, σχεδόν 10.000, απαντούν ότι η συχνότητα της ενδοσυντροφικής βίας εναντίον τους είναι πολύ συχνή και αρκετά συχνή.
Πίνακας 1. Έμφυλη βία κατά των γυναικών και άλλες μορφές διαπροσωπικής βίας στην Ελλάδα, Έρευνα Εθνικού Κέντρου Κοινωνικών Ερευνών ΕΚΚΕ, 2023
Η έρευνα EU-GBV (ΕΚΚΕ) πραγματοποιήθηκε στη χώρα μας από τον Ιανουάριο του 2021 έως τον Απρίλιο του 2023 σε δείγμα σχεδόν 12.000 γυναικών ηλικίας 18-74 ετών και είναι ιδιαίτερα σημαντική, καθώς είναι η πρώτη φορά που έχουμε καταγραφή του φαινομένου από ένα τόσο ευρύ δείγμα γυναικών.
Ανάπτυξη των ακτιβιστικών μας δράσεων
Θέλοντας να κάνουμε κάτι γι΄αυτά που βρήκαμε φτιάξαμε Ομάδες και αρχίσαμε τις ακτιβιστικές μας δράσεις στο προαύλιο του Σχολείου μας.
α) Δράσεις flash mob
- Την 25 Νοεμβρίου, Διεθνή Ημέρα για την εξάλειψη της βίας κατά των γυναικών, πραγματοποιήσαμε το 1ο μας flash mob με τίτλο «Όλες μαζί μια γροθιά!». Συνοδέψαμε τη δράση μας αυτή με το τραγούδι Τραγουδάμε δίχως φόβο της Ανοιχτής Ορχήστρας
- Στις 8 Μαρτίου, Ημέρα της Γυναίκας, πραγματοποιήσαμε το 2ο flash mob μας με τίτλο «Παίρνουμε δύναμη - σπάμε τη σιωπή!». Αρχίσαμε περπατώντας στο «Μονοπάτι των δακρύων», στη μνήμη όλων των κακοποιημένων και δολοφονημένων γυναικών. Συνεχίσαμε αναπαριστώντας την εγκατάσταση της Αμερικανίδας εικαστικού Judy Chicago «The dinner table». Ως «οικοδέσποινες», παίρνοντας δύναμη από σπουδαίες γυναίκες, τις οποίες «προσκαλέσαμε» συμβολικά στο «δείπνο» μας, αφήσαμε πίσω μας τη σιωπή. Συνοδέψαμε τη δράση μας αυτή με τα τραγούδια Δεμένη, της Νατάσσας Μποφίλιου και Καμία μόνη του Σπύρου Γραμμένου.
- Στο τέλος της σχολικής χρονιάς θα πραγματοποιήσουμε εκδήλωση για την έμφυλη βία, όπου θα συμπεριλάβουμε το 3ο μας flash mob, σε δική μας χορογραφία, για το τραγούδι Σιωπηλή Πόλη, των Rationalistas, γιατί η Ημέρα της Γυναίκας είναι κάθε μέρα.
Το 3ο μας αυτό flash mob το υλοποιήσαμε και στο χώρο του Συνεδρίου.
Εικόνα 1. Η Ομάδα flash mob του σχολείου μας
β) Δράσεις δημιουργικής γραφής
Εικόνα 2: το «Φιδάκι»…αλλιώς!
ε) Δημιουργία πρωτότυπων εικαστικών έργων
Μαθήτριες του σχολείου μας δημιούργησαν πρωτότυπα εικαστικά έργα
Εικόνα 3: «Φωνή», της Ελένης Λινάρδου, Α Τάξης
Εικόνα 4 : «Ισότητα», της Κιάρας Τάλλας, Β Τάξης.
Το εικαστικό έργο με τίτλο «Φωνή» υποβλήθηκε στο Συνέδριο ως 2η συμμετοχή του σχολείου μας.
στ) Σύνταξη Μανιφέστου υπέρ της Ισότητας και ενάντια στην Έμφυλη Βία
Η συμμαθήτριά μας Εύα Σμυρναίου ανέλαβε να συντάξει το Μανιφέστο της Ομάδας Ακτιβισμού του σχολείου μας. Υπογράφηκε από τη σχολική μας κοινότητα και θα ενσωματωθεί στον Σχολικό Κανονισμό, μετά από διαβούλευση με τις Μαθητικές Κοινότητες.
ΜΑΝΙΦΕΣΤΟ ΥΠΕΡ ΤΗΣ ΙΣΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΚΑΤΑ ΤΗΣ ΕΜΦΥΛΗΣ ΒΙΑΣ
Εμείς, οι μαθήτριες και οι μαθητές του ΓΕΛ Δεμενίκων,
Με αφορμή το 1ο Πανελλήνιο Μαθητικό Συνέδριο για την Ενεργό Πολιτειότητα (Ιωάννινα, 5-7 Απριλίου 2024), αποφασίζουμε να ενεργοποιηθούμε εναντίον των στερεοτύπων, της κοινωνικής κακομεταχείρισης και ιδιαίτερα της βίας που βιώνουν χιλιάδες γυναίκες στη χώρα μας, αλλά και στο εξωτερικό.
Με βάση τα στοιχεία του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου για την Ισότητα των Φύλων (EIGE), η Ελλάδα κατατάσσεται 24η στην Ευρωπαϊκή Ένωση στο θέμα της Ισότητας, με βαθμολογία 58%.
Γνωρίζοντας ότι συνταγματικά η ισότητα έχει κατοχυρωθεί ως θεμελιώδες δικαίωμα (άρθρο 4), κοινωνικά, οικονομικά και πολιτικά αυτό δεν υποστηρίζεται.
Διαμαρτυρόμαστε για τη θέση της γυναίκας στην κοινωνία.
Επιθυμούμε να δούμε τη γυναίκα απελευθερωμένη από κάθε σεξιστικό σχόλιο, από κάθε απαρχαιωμένη αντίληψη για τις αποδεδειγμένες ικανότητές της και από την καταπάτηση των δικαιωμάτων της, που φτάνει έως και την στέρηση της ίδιας της της ζωής.
Μία έρευνα που πραγματοποιείται από το ΕΚΚΕ τα δύο τελευταία χρόνια και ολοκληρώθηκε τον Απρίλη του 2023, αποτύπωσε στατιστικά στοιχεία για την έμφυλη βία κατά των γυναικών στην Ελλάδα. Σύμφωνα με αυτήν το 30% περίπου των γυναικών δηλώνει ότι έχει υποστεί σωματική βία και το 18% δηλώνει ότι έχει υποστεί σεξουαλική βία. Ένα ακόμη ποσοστό 48% νέων γυναικών (ηλικίας 18-29 ετών) δηλώνει ότι έχει υποστεί ψυχολογική βία.
Διαμαρτυρόμαστε για τις 6 δολοφονίες του 2023, τις 13 του 2022 και τις ήδη 2 δολοφονίες του 2024, των οποίων τα θύματα ήταν γυναίκες, απλά επειδή ήταν γυναίκες.
Η γυναίκα ανέκαθεν θεωρούνταν το “αδύναμο φύλο”, ένας εξαρχής απαξιωτικός χαρακτηρισμός, ο οποίος αρχικά συνδεόταν με τη βιολογική υπόσταση και απλώθηκε σε πολλούς ακόμα τομείς της κοινωνικής ζωής, επιδιώκοντας να ριζώσει στη συνείδηση των ανθρώπων τόσο βαθιά, ώστε να φτάσει μέχρι την δικαιολόγηση και υποστήριξη πατερναλιστικών ή ακόμα και βίαιων συμπεριφορών.
Ένας τεράστιος αριθμός κοριτσιών έχει έρθει αντιμέτωπος με την αυστηρή έως και υπερβολική αίσθηση «προστασίας» από τους γονείς του, καθώς για τα νέα κορίτσια «παραμονεύουν κίνδυνοι».
Στην εφηβική ηλικία, μια κοπέλα βομβαρδίζεται από καθημερινά σχόλια του κοινωνικού της περίγυρου για τα ρούχα που φοράει, είτε επειδή «χάνει τη σεμνότητά της», είτε, αόριστα, επειδή «καραδοκούν κίνδυνοι για νέες κοπέλες».
Στην ενηλικίωση της, πια, μαθαίνει να κρατάει τα κλειδιά της ανάμεσα από τα δάχτυλά της, γιατί «παραμονεύουν βιαστές».
Αν τελικά την προφθάσει ο βίαιος θάνατος, φταίει αυτή για τον σύντροφο που διάλεξε, γιατί έπρεπε να ξέρει για αυτούς τους κινδύνους.
Διαμαρτυρόμαστε γιατί η ευθύνη για την έμφυλη βία, πέφτει, δυστυχώς, ακόμα και σήμερα πάνω στα θύματα.
Γι΄αυτό και
επειδή θέλουμε να ζούμε ΜΑΖΙ και να χαιρόμαστε τη ζωή χωρίς βία και στερεότυπα που μας χωρίζουν
και με βάση τις αρχές της ισότητας,
δεσμευόμαστε να εφαρμόσουμε τα παρακάτω, θέλοντας το σχολείο μας να αποτελεί έναν χώρο μάθησης και δημιουργίας, με σεβασμό και αποδοχή για όλες και για όλους, ανεξάρτητα από το φύλο τους.
Δεσμευόμαστε να μην επιτρέπουμε σε καμία έμφυλη διάκριση να λαμβάνει χώρα στο πλαίσιο της διδασκαλίας και της σχολικής μας ζωής.
Δεσμευόμαστε να ενθαρρύνουμε τη συζήτηση και ενημέρωση των μαθητών πάνω σε κοινωνικά προβλήματα, όπως η ενδοοικογενειακή βία και η ενδοσχολική παρενόχληση.
Δεσμευόμαστε να υπερασπιζόμαστε με κάθε τρόπο τα δικαιώματά μας, καθώς και τα δικαιώματα αυτών που δεν μπορούν να τα υποστηρίξουν.
Και τέλος,
δεσμευόμαστε να μεταφέρουμε και να εφαρμόζουμε αυτές τις αρχές και στον κοινωνικό μας περίγυρο, με σκοπό την ανάπτυξη της ευαισθητοποίησης και τον σεβασμό, απέναντι στο μίσος και την αδικία.
Η ελπίδα πως ένα καλύτερο μέλλον περιμένει εμάς και τις επόμενες γενιές γυναικών έχει χαραχτεί βαθιά στην καρδιά των γιαγιάδων και προγιαγιάδων μας. Συνεχίζοντας την προσπάθεια προς την ισότητα και την ελευθερία του γυναικείου φύλου από την κάθε μπότα στο λαιμό του, μπορούμε να κάνουμε αυτήν την ελπίδα κάτι παραπάνω από μία ξεχασμένη χαρακιά.
“Γυναίκα. Ζωή. Ελευθερία.”
(Ιρανές επαναστάτριες, 2022)
ζ) Δράσεις Μουσικής
Η Ομάδα Μουσικής ανέλαβε την εκτέλεση των δύο τραγουδιών τα οποία επίσης παρουσιάστηκαν στο Συνέδριο, δηλαδή το τραγούδι «Τραγουδάμε δίχως φόβο» της Ανοιχτής Ορχήστρας (ελληνική απόδοση του φεμινιστικού «ύμνου» κατά της σεξουαλικής βίας και των γυναικοκτονιών «Canción sin Miedo» της Μεξικανής Vivir Quintana) και το τραγούδι «LuKa», της Σούζαν Βέγκα.
Η Ομάδα Μουσικής ήταν επίσης παρούσα σε κάθε δρώμενο αλλά και στις πρόβες των άλλων Ομάδων, ενώ πραγματοποίησε και μία μίνι – συναυλία στο campus του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, στον υπαίθριο χώρο του Παιδαγωγικού Τμήματος, κατά την δεύτερη ημέρα του Συνεδρίου.
η) Δράση Ομάδας Βιντεοσκόπησης – Φωτογραφίας
Μαθητές της Ομάδας αυτής φρόντισαν για την ψηφιακή, ηχητική και φωτογραφική αποτύπωση των δράσεων και των έργων όλων των επιμέρους Ομάδων.
Επίλογος – Συμπέρασμα
Δεν τελειώσαμε.
Η έμφυλη ανισότητα και η έμφυλη βία δείχνουν το άσχημο πρόσωπό τους παντού γύρω μας, την ίδια αυτή στιγμή που διαβάζετε αυτό το άρθρο, στη χώρα μας, στην Ευρώπη αλλά και παντού στον κόσμο.
Έχουμε πολύ δρόμο ακόμη, αλλά στο σχολείο μας κάναμε μια αρχή.
Δρώντας ακτιβιστικά είχαμε την ευκαιρία να προβληματιστούμε και να μοιραστούμε τις ανησυχίες μας αλλά και την πεποίθησή μας ότι «αυτός ο κόσμος ο μικρός, ο μέγας», μας χωράει όλους και όλες ΜΑΖΙ!
Αφιερώνουμε τη συμμετοχή μας σε όλες τις γυναίκες που απαξιώθηκαν, υποτιμήθηκαν, λοιδορήθηκαν, κακοποιήθηκαν και δολοφονήθηκαν, μόνο και μόνο γιατί ήταν γυναίκες και δεσμευόμαστε να συνεχίσουμε την προσπάθειά μας.
Γιατί, τελικά:
«Σαν γυναίκα δεν έχω πατρίδα.
Σαν γυναίκα δεν θέλω να έχω πατρίδα.
Σαν γυναίκα πατρίδα μου είναι ο κόσμος όλος».
Virginia Woolf
Ευχαριστίες
Η Ομάδα Ακτιβισμού του ΓΕΛ Δεμενίκων και η υπεύθυνη εκπαιδευτικός επιθυμούν και από τη θέση αυτή να ευχαριστήσουν θερμά την Σύμβουλο Εκπαίδευσης ΠΕ78 κα. Φωτεινή Δημακοπούλου, τον Διευθυντή της σχολικής μονάδας κο. Χρήστο Χριστακούδη ΠΕ86, καθώς και όλους τους/τις εκπαιδευτικούς του Συλλόγου Διδασκόντων, για την αμέριστη και ολόψυχη στήριξη και συμπαράσταση τις οποίες προσέφεραν σε όλα τα εγχειρήματα της Ομάδας, καθ΄όλη τη διάρκεια της φετινής, σχολικής χρονιάς.
