Πόσο “κοστίζει” τελικά ένα τζιν;

Όλγα Μάργαρη

Μαθήτρια 

20212022@student.anatolia.edu.gr

 

Περίληψη

Τι γνωρίζουν οι έφηβοι για την σύγχρονη κουλτούρα του καταναλωτισμού και την τάση της βιομηχανίας μόδας, το Fast Fashion; Γνωρίζουν τις πραγματικές διαστάσεις του φαινομένου; Είναι γνωστός ο αντίκτυπος του Fast Fashion στο περιβάλλον; Ποιο είναι το αποτύπωμα της σχολικής μας κοινότητας από την αγορά ενδυμάτων από εταιρίες που χαρακτηρίζονται ως Fast Fashion; Πόσο επιβλαβές είναι το τζιν μας για το περιβάλλον; Τα παραπάνω ερωτήματα είναι αυτά που κλήθηκαν να απαντήσουν οι μαθητές και οι μαθήτριες του Κολλεγίου Ανατόλια στην έρευνα μέσω ερωτηματολογίου που διεξήχθη σχετικά με το Fast Fashion και τα αποτελέσματα της χρησιμοποιήθηκαν για την πραγματοποίηση της παρούσας εργασίας. Τα αποτελέσματα της έρευνας συγκρίθηκαν και έγιναν αντιστοιχίες με γνωστές ήδη μετρήσιμες περιβαλλοντικές συνέπειες. Με τον τρόπο αυτό μπόρεσε να υπολογιστεί αναλογικά και το περιβαλλοντικό αποτύπωμα του σχολείου μας αναφορικά με τις ενδυματολογικές επιλογές. Επιπρόσθετα, παρουσιάζονται προτάσεις για το πως μπορούμε να είμαστε έξυπνοι καταναλωτές στο χώρο της ένδυσης, να στηρίζουμε την πραγματικά βιώσιμη οικονομία και φυσικά να μειώσουμε το περιβαλλοντικό μας αποτύπωμα.

Λέξεις κλειδιά: Fast Fashion, jeans, Περιβαλλοντικό αποτύπωμα

Εισαγωγή

Οι γνώσεις που έχουμε πάνω στο θέμα του Fast Fashion και στην παραγωγή των τζιν, είναι αυτές που θα μας καθοδηγήσουν στις περαιτέρω επιλογές μας, όπως για το αν θα αγοράσω και άλλο τζιν, ενώ ξέρω ότι έχω ήδη; Θα πετάξω το ρούχο μου που έχει σκιστεί λίγο ή δεν μου κάνει πια; Θα αγοράσω ρούχα από μια εταιρεία για την οποία ξέρω ότι η πολιτική της την κατατάσσει στην κατηγορία Fast Fashion; Το βασικό θέμα πίσω από όλες αυτές τις σκέψεις είναι κυρίως η έλλειψη γνώσης σε συνδυασμό με τις τεχνικές μάρκετινγκ των εταιρειών που μας οδηγούν στην αλόγιστη κατανάλωση. Στόχος της συγκεκριμένης έρευνας πέρα της συλλογής στοιχείων ήταν και η ενημέρωση, ευαισθητοποίηση της σχολικής κοινότητας σχετικά με το συγκεκριμένο θέμα, μιας και ακόμα και κατά τη διάρκεια της συμπλήρωσης του ερωτηματολογίου, μπορούν να σκεφτούν και να αναλογιστούν οι συμμετέχοντες τις αποφάσεις τους και να καταλάβουν οι ίδιοι ότι η συμπεριφορά τους, οι συνήθειες τους, έχουν αντίκτυπο στο περιβάλλον. Με βάση τα αποτελέσματα της έρευνας έγινε η εξαγωγή του περιβαλλοντικού αποτυπώματος που έχει όλη η σχολική μας κοινότητα, σε σχέση με τα τζιν που διαθέτει καθώς επίσης συγκεντρώθηκαν και συμπεράσματα για τις γνώσεις σχετικά με το Fast Fashion.

Fast Fashion

Με τον όρο Fast Fashion ορίζουμε κάθε εταιρεία ρούχων, η οποία προωθεί κυρίως σε μεγάλο βαθμό τις χαμηλές τιμές, την κακή ποιότητα υφάσματος, την παραγωγή των προϊόντων σε αναπτυσσόμενες χώρες με φθηνά εργατικά χέρια, αλλά και συλλογές ρούχων που αλλάζουν συνεχώς. Όλα αυτά έχουν ως αποτέλεσμα να ενισχύεται ο υπερκαταναλωτισμός, μιας και ενθαρρύνονται οι άνθρωποι να αγοράζουν όλο και περισσότερο, πολλές φορές ακόμη και ρούχα που ουσιαστικά δεν χρειάζονται. Εξαιτίας όλων αυτών, η βιομηχανία της μόδας είναι πλέον υπεύθυνη για το 4% με 8.6% του παγκόσμιου αποτυπώματος ρύπων, ενώ αναφορικά με την παγκόσμια κατανάλωση νερού, κατατάσσεται δεύτερη. Βασικό συνθετικό για την κατασκευή των ρούχων αποτελεί το βαμβάκι, το οποίο καταλαμβάνει το 2,5% της παγκόσμιας καλλιεργήσιμης γης, ενώ ταυτόχρονα το polyester και άλλα συνθετικά υλικά που είναι πρωτοστάτες στη μαζική παραγωγή ρούχων, κατασκευάζονται από περίπου 342 εκατομμύρια βαρέλια πετρελαίου κάθε χρόνο.

Το συγκεκριμένο θέμα επιλέχθηκε, καθώς κατά την έρευνα μου για τη δημιουργία των Newsletters των Green Ambassadors (περιβαλλοντική ομάδα του σχολείου), διάβασα ένα άρθρο το οποίο αναφερόταν στο θέμα και συγκεκριμένα στην έρημο Ατακάμα, στην οποία καταλήγουν όλα τα ρούχα που δεν χρησιμοποιούνται πια και πλέον είναι τόσες μεγάλες οι ποσότητες που φαίνονται από το διάστημα. Το συγκεκριμένο άρθρο ήταν η αφορμή να διαβάσω και να ερευνήσω περισσότερο για το Fast Fashion, ένα θέμα που παρόλο τον περιβαλλοντικό αντίκτυπο που έχει, δεν προβάλλεται αντίστοιχα. Κύριοι σκοποί της εργασίας είναι η ενημέρωση, η ευαισθητοποίηση και η αφύπνιση περισσότερων ατόμων, κυρίως εφήβων, σχετικά με τις διαστάσεις του Fast Fashion.

Jeans

Έχοντας πλέον αποφασίσει ότι το γενικό θέμα της εργασίας θα είναι το Fast Fashion, σκέφτηκα ότι θα ήταν καλύτερο να επικεντρωθώ σε κάτι πιο συγκεκριμένο. Για αυτό επέλεξα τα τζιν. Στην απόφαση αυτή συνέβαλε κάποιο άρθρο που διάβασα και ανέφερε, ότι για να μπορέσει να φτιαχτεί ένα τζιν χρειάζονται περίπου 10.000 λίτρα νερό, ενώ τα χημικά που χρησιμοποιούνται κατά την παραγωγική διαδικασία είναι τοξικά και δημιουργούν πληθώρα προβλημάτων στις χώρες όπου υπάρχουν οι αντίστοιχες εγκαταστάσεις.

Υλικά-Μέθοδοι

Για να καταγραφεί το περιβαλλοντικό αποτύπωμα της σχολικής μας κοινότητας, σχετικά με τα τζιν που διαθέτουμε στάλθηκε ερωτηματολόγιο σε όλους τους μαθητές, τις μαθήτριες, καθηγητές και προσωπικό, με ερωτήσεις γενικές για το Fast Fashion και την προσωπική καταναλωτική τους συμπεριφορά, αλλά και με τα πόσα τζιν έχουν, από ποιες εταιρείες, κάθε πόσο τα φοράνε, κάθε πότε τα πλένουν, πόσο συχνά αγοράζουν καινούργια και το αν γνωρίζουν την διαδικασία παραγωγής τους και από τι υλικά είναι φτιαγμένα. Οι συγκεκριμένες ερωτήσεις πέρα από το περιβαλλοντικό αποτύπωμα, μπορούν να βοηθήσουν και στην εξαγωγή συμπερασμάτων σχετικά με τις γνώσεις που κατέχουν τα μέλη της κοινότητας μας για το συγκεκριμένο θέμα.

Η έρευνα στηρίχθηκε πάνω σε ένα ερωτηματολόγιο, 21 ερωτήσεων, συμπεριλαμβανομένων και της καταχώρησης της ηλικίας και της ιδιότητας (πχ μαθητής-μαθήτρια). Οι εννιά πρώτες ερωτήσεις αναφέρονται στις γενικές γνώσεις του καθένα και της καθεμίας με βάση το Fast Fashion, αλλά και τις καταναλωτικής τους συμπεριφοράς. Οι επόμενες οχτώ είχαν ως περιεχόμενο, συγκεκριμένα για τα τζιν και στο τέλος υπήρχαν δύο ερωτήσεις σχετικά με το τι θα ενδιέφερε τους καταναλωτές, στα επόμενα βήματα που θα επιθυμούσε να ακολουθήσει ο καθένας στο μέλλον, αν ενδιαφέρεται να μάθει για τις πολιτικές των εταιρειών από τις οποίες αγοράζει και αν είναι πρόθυμος να αλλάξει την καταναλωτική του συμπεριφορά. Το ερωτηματολόγιο αυτό στάλθηκε, σε κάθε μαθητή και μαθήτρια, του γυμνασίου, του λυκείου και του IB και σε μερικούς καθηγητές και καθηγήτριες, αλλά και προσωπικό του σχολείου.

Αποτελέσματα Έρευνας 

Συνολικά, συλλέχθηκαν 348 απαντήσεις, 291 από μαθητές και μαθήτριες, 29 από καθηγητές και καθηγήτριες και 28 από μέλη του προσωπικού. Στην ερώτηση με το αν γνωρίζουν την σημασία του Fast Fashion, το 36%, επέλεξαν ότι το γνωρίζουν στο μέγιστο, ενώ περίπου το 7% απάντησαν ότι δεν το γνωρίζουν καθόλου. Η δεύτερη ερώτηση αναφερόταν στο αν ψωνίζουν από Fast Fashion εταιρείες, όπως Bershka, H&M, Zara κτλ., όπου το 31% έπλεξε το 4 στην κλίμακα του 5, ενώ υπήρχε και ένα 26% που επέλεξε το 5. Υπάρχει και ένα μικρό ποσοστό 5.5% που δεν ψωνίζει καθόλου από τα συγκεκριμένα καταστήματα. Στην τρίτη ερώτηση, η οποία αναφερόταν στο αν ψωνίζουν από sustainable focus εταιρείες, το 37% επέλεξε το 3, με βάση πάλι την κλίμακα του 5, ενώ πολύ κοντινό ποσοστό συγκέντρωσε η επιλογή 2 με 33%. Την επιλογή 5, δηλαδή συνεχή αγορά από τέτοιου είδους εταιρείες επέλεξαν μόνο 10 άτομα, που αναλογεί στο 3%. Η τέταρτη ερώτηση, είχε ως περιεχόμενο το αν ποτέ αποφάσισε κανείς να μην αγοράσει από μια συγκεκριμένη εταιρεία, καθώς γνώριζε την φήμη της και τα ποσοστά που σχηματίστηκαν ήταν 36% όχι και 64% ναι. Η επόμενη ερώτηση που ακολουθούσε αναφερόταν στα κριτήρια τα οποία σκέφτεται ένας πιθανός αγοραστής προτού αγοράσει ένα προϊόν. Τα μεγαλύτερα ποσοστά είχαν οι επιλογές με βάση το υλικό προτίμησης, την τιμή και τη μόδα, με αντίστοιχα ποσοστά 41%, 30% και 17,5%. Μικρότερα ποσοστά είχαν οι επιλογές ηθικής και περιβαλλοντικής οπτικής, με 2% και περίπου 3%. Η έκτη ερώτηση αναφερόταν στο τι θα έκαναν οι καταναλωτές αν καταστρεφόταν ή δεν τους χωρούσε κάποιο ρούχο και αποτελούσε μια ερώτηση πολλαπλής επιλογής, όμως παρόλα αυτά τα αποτελέσματα, φαίνεται ξεκάθαρα ότι το μεγαλύτερο ποσοστό των ανθρώπων προτιμά ως πρώτη επιλογή να τα δίνει σε κάποιο γνωστό/συγγενή ή στους ανθρώπους που τα έχουν ανάγκη, ενώ μόνο ένα μικρό 2% τα δίνει σε second-hand μαγαζιά και το 26% τα πετάει στους κάδους ανακύκλωσης ρούχων. Στη συνέχεια, η έβδομη ερώτηση αναφέρεται στο πόσο συχνά αγοράζουν από second-hand, vintage ή thrift μαγαζιά. Το μεγαλύτερο ποσοστό φανέρωσε ότι δεν το επιλέγει ποτέ, με 58%, να έχουν επιλέξει το 1 στην κλίμακα του 5, ενώ μόνο το 3% διάλεξε το 5, δηλαδή σε μια συνεχή βάση. Στην όγδοη ερώτηση, γίνεται αναφορά στο αν αγοράζει κανείς ρούχα και καταλήγει να μην τα φορέσει ποτέ. Το 63% των απαντήσεων δήλωσαν θετικά, ενώ το 37% αρνητικά.  Η ένατη ερώτηση, αναφέρεται στις γνώσεις που έχει ο καθένας σχετικά με τις επιπτώσεις του Fast Fashion στο περιβάλλον, με τα ποσοστά να είναι στο 32% και στο 23%, στις επιλογές με το 4 και το 5 στην κλίμακα του 5, ενώ 7.5%, που αναλογεί σε 26 άτομα, δήλωσαν την επιλογή 1, δηλαδή ότι δεν γνωρίζουν καθόλου. Στη συνέχεια, ακολουθούσαν οι ερωτήσεις που αναφέρονταν συγκεκριμένα στα τζιν. Η πρώτη αποτελούσε την εισαγωγική, με το πόσα τζιν έχει ο καθένας στην κατοχή του. Το 42% απάντησε 1-3, το 32% 3-5, ενώ υπήρχε και αρκετά μεγάλο ποσοστό, περίπου 22% με πάνω από 5 τζιν. Η επόμενη ερώτηση αναφερόταν στο αν είναι τα τζιν από εταιρείες που προωθούν το Fast Fashion, και το 65.5% δήλωσε θετικά, ενώ το 34.5% αρνητικά. Στη τρίτη ερώτηση για τα τζιν, γίνεται αναφορά στη συχνότητα με την οποία τα αγοράζει κανείς, με την επιλογή, κάθε χρόνο να ξεπερνάει όλες τις υπόλοιπες με το ποσοστό 81%. Το επόμενο σχετικά μεγάλο ποσοστό ήταν το 16% που αναλογούσε στο κάθε μήνα. Ακόμα, η ερώτηση που έχει σειρά, αναφέρεται στο πόσο συχνά φοράνε τα τζιν τους, με κλίμακα το 7, δηλαδή πόσες φορές την εβδομάδα. Το 31% απάντησε μια φορά την εβδομάδα, ενώ το 4% απάντησε το 7, επομένως κάθε μέρα. Η επόμενη ερώτηση αναφέρεται στο πόσο συχνά πλένονται τα τζιν τους και τα δυο μεγαλύτερα ποσοστά ήταν με 34.5% και με 32.5%, που αντιστοιχούν σε κάθε τρίτη και κάθε δεύτερη φορά. Η έκτη ερώτηση σχετικά με τα τζιν, αναφέρεται στο χρώμα αυτών, αν είναι δηλαδή μόνο μπλε ή αν έχουν και τζιν άλλων χρωμάτων. Το 71% απάντησε θετικά, ενώ το 29% αρνητικά. Οι τελευταίες δύο ερωτήσεις σχετικά με τα τζιν αναφέρονται στις γνώσεις που έχει κανείς για τα υλικά από τα οποία είναι φτιαγμένα τα τζιν και στο αν γνωρίζουν την επίπτωση στο περιβάλλον που έχει η παραγωγή αυτών. Στην πρώτη 72% απάντησε αρνητικά και το 28% μόλις θετικά και στη δεύτερη το 70% απάντησε όχι και το 30% ναι. Τέλος οι δύο τελευταίες γενικές ερωτήσεις, από τις οποίες η πρώτη είναι μάλιστα πολλαπλής επιλογής αναφέρονται σε μελλοντικές συνήθειες. Η πρώτη, στο τι θα ήθελαν να μάθουν οι ίδιοι ως πιθανοί αγοραστές, με 59.5% να επιλέγει την απάντηση: τι κάνουν οι εταιρείες για να μειώσουν τα απορρίμματα τους, αλλά και με ένα 16% να μην ενδιαφέρεται να μάθει καθόλου για τις ηθικές πολιτικές και τις περιβαλλοντικές στρατηγικές μιας εταιρείας. Τέλος, η τελευταία ερώτηση, αναφέρεται στο αν θα είναι πρόθυμοι να αλλάξουν την καταναλωτική τους συμπεριφορά, με το μεγαλύτερο ποσοστό, 32%,  να είναι στην επιλογή 3, δηλαδή την μεσαία, μιας και οι απαντήσεις ήταν στην κλίμακα του 5, με 5 το καθόλου και 1 το πάρα πολύ.

Συμπεράσματα

Αρχικά, σημειώνεται ότι τα υψηλά ποσοστά σχετικά με την προτίμηση Fast Fashion εταιριών δικαιολογούνται λόγω της μεγαλύτερης συμμετοχής νεαρών ατόμων στην έρευνα. Οι απαντήσεις στις πρώτες 3 ερωτήσεις προβληματίζουν ιδιαίτερα για το λόγο ότι ενώ δηλώθηκε αυξημένη γνώση στη σημασία, του Fast Fashion οι καταναλωτικές συμπεριφορές από τα αντίστοιχα brands είναι εξίσου υψηλές, αγγίζοντας περίπου το 50%. Αν όμως δούμε την ερώτηση σχετικά με το αν γνωρίζουν τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις, το μεγαλύτερο ποσοστό έχει επιλέξει το 4 στην κλίμακα του 5, φανερώνοντας ότι δεν είναι τελείως σίγουροι για τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις του Fast Fashion. Ακόμα, βλέπουμε ότι είναι ελάχιστος ο αριθμός των ατόμων που προτιμούν να ψωνίζουν πλήρως από sustainable focus εταιρείες ή από second-hand, vintage και thrift μαγαζιά. Κάτι που φανερώνει ότι δεν έχει περάσει το second-hand ρούχο ακόμη στην ελληνική κουλτούρα σε αντίθεση με το εξωτερικό όπου είναι κάτι σύνηθες. Επίσης, από τις απαντήσεις προκύπτει ένα ακόμα συμπέρασμα, αρκετά ενθαρρυντικό, ότι οι περισσότεροι καταναλωτές στην περίπτωση που κάποιο ρούχο δεν τους κάνει ή έχει χαλάσει, έχουν ως πρώτες προτιμήσεις να το δωρίσουν σε φιλανθρωπίες και σε ανθρώπους που έχουν ανάγκη ή να το δώσουν σε συγγενή/γνωστό. Αυτό βέβαια προξενεί κάποιο προβληματισμό σχετικά με την κατακόρυφη αύξηση εμφάνισης κάδων ανακύκλωσης ρούχων, ενώ δεν είναι ψηλά στις προτιμήσεις των καταναλωτών η συγκεκριμένη διαδικασία. Ακόμα, από τις απαντήσεις φαίνεται το γεγονός ότι όταν είναι να αγοράσουν ένα ρούχο, τα μεγαλύτερα ποσοστά έδειξαν ότι δίνουν σημασία στην τιμή, την ποιότητα υφάσματος και στη τάση. Το ποσοστά που δίνουν σημασία στην ηθική και περιβαλλοντική οπτική είναι ελάχιστα. Τα συγκεκριμένα αποτελέσματα δείχνουν ότι υπάρχει χώρος για περισσότερη ενημέρωση, αφύπνιση. Επιπλέον, αρκετά μεγάλο ήταν και το ποσοστό των καταναλωτών που αγοράζουν ρούχα και ποτέ δεν τα φοράνε, δικαιολογώντας έτσι τα υπερβολικά αφόρετα ρούχα που καταλήγουν στις χωματερές κάθε χρόνο. Τέλος, οι απαντήσεις στις ερωτήσεις σχετικά με τα τζιν είναι και αυτές που έχουν το μεγαλύτερο ενδιαφέρον στην έρευνα. Ένα τόσο γνωστό προϊόν, με καθημερινή χρήση από όλες τις ηλικίες, το τζιν, και υπάρχει μεγάλη άγνοια σχετικά με το υλικό και τη διαδικασία παραγωγής του άρα και των επιπτώσεων που αυτά έχουν στο περιβάλλον.

Περιβαλλοντικό αποτύπωμα

Σχετικά με το περιβαλλοντικό αποτύπωμα του σχολείου μας και τη χρήση τζιν από τα μέλη της σχολικής μας κοινότητας προέκυψαν τα ακόλουθα αποτελέσματα. Αναλογικά με τις απαντήσεις που δόθηκαν ο μέσος όρος των τζιν που έχουν στην κατοχή τους τα μέλη της κοινότητας ανέρχονται σε 5.035 κομμάτια.

Πίνακας 1: Συνολικές απαντήσεις ερωτηματολογίου-Αναλογία κοινότητας

Σύμφωνα με τις μελέτες το νερό που χρειάζεται σε όλη την παραγωγική διαδικασία κατασκευής ενός τζιν (συμπεριλαμβανομένης και της ποσότητας νερού κατά την καλλιέργεια βαμβακιού) είναι 10.850 λίτρα. Άρα η συνολική ποσότητα νερού που χρησιμοποιήθηκε για την κατασκευή όλων των τζιν που κατέχει η κοινότητα είναι 54.630.707,69 λίτρα. Το ποσό αυτό αντιστοιχεί στο νερό που καταναλώνουν οι κάτοικοι μιας πόλης, όπως η Καβάλα, με πληθυσμό 54.065 άτομα για έναν χρόνο, μαζί με  3.900 άτομα για την περίοδο των καλοκαιρινών μηνών, υπολογίζοντας ότι ο μ.ό. κατανάλωσης νερού ανά ημέρα είναι 2,72 λίτρα σύμφωνα με τους ειδικούς.

Πίνακας 2: Υπολογισμός συνολικού H2Ο της κοινότητας κατά την παραγωγική διαδικασία κατασκευής ενός τζιν.

Αναφορικά με τις εκπομπές CΟ2 κατά τη “διάρκεια ζωής” ενός τζιν, συμπεριλαμβανομένων των σταδίων κατασκευής, έχει υπολογιστεί ότι αυτές είναι 33,4 kg. Σύμφωνα με τα παραπάνω για τον συνολικό αριθμό των τζιν της κοινότητας το περιβάλλον επιβαρύνεται με 168,17 t CO2. Αν αναλογιστεί κανείς ότι το περιβαλλοντικό αποτύπωμα CO2 για την πτήση Θεσσαλονίκη-Αθήνα-Θεσσαλονίκη για ένα άτομο είναι 0,098 t, συμπεραίνεται ότι οι συνολικές εκπομπές CO2 που αντιστοιχούν στα τζιν της κοινότητας αντιστοιχούν στις συνολικές εκπομπές CΟ2 1.716 πτήσεων του παραπάνω δρομολογίου για ένα άτομο.

Πίνακας 3:.Υπολογισμός εκπομπών CΟ2 κοινότητας κατά τη “διάρκεια ζωής” των συνολικών τζιν που διαθέτει

Πρόσφατες έρευνες έχουν αποδείξει ότι ένα μόνο τζιν «αποβάλλει» κατά μέσο όρο 54.000 μικροΐνες -microfibres- ανά πλύση. Κάθε φορά που πλένεται ένα ρούχο, μικροσκοπικά κομμάτια χαλαρώνουν και απομακρύνονται με το πλύσιμο. Αυτές οι «μικροΐνες», είναι μικροσκοπικό υλικό οργανικό ή συνθετικό μήκους μικρότερου από πέντε χιλιοστά, τα οποία ρέουν μαζί με τα λύματα στα ποτάμια, τους ωκεανούς και το περιβάλλον μας. Η σχολική μας κοινότητα σύμφωνα με τις απαντήσεις στο ερωτηματολόγιο πραγματοποιεί 94.459,60 πλύσεις το χρόνο των τζιν.

Πίνακας 4: Υπολογισμός συνολικών πλύσεων τζιν της κοινότητας

Έχοντας υπολογίσει ότι το βάρος των μικροΐνών που αντιστοιχεί σε αυτές που απομακρύνονται από κάθε πλύση σε περίπου 10,4625mg , συμπεραίνεται ότι κατά τη διάρκεια μιας χρονιάς οι συνολικές πλύσεις των τζιν της κοινότητας «αφήνουν» στο περιβάλλον 988,28 γραμμάρια μικροϊνες. Τέλος, αν υπολογιστεί ότι ένα άδειο πλαστικό μπουκάλι 0,5l ζυγίζει 20 gr. προκύπτει ότι από τις πλύσεις των τζιν της κοινότητας καταλήγουν στη θάλασσα περίπου 49 πλαστικά μπουκάλια

Πίνακας 5: Υπολογισμός απομάκρυνσης μικροΐνών κατά την πλύση των  τζιν της κοινότητας

Συνυπολογίζοντας όλα τα προηγούμενα, καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι η παραγωγή και χρήση ενός τζιν τελικά κοστίζει πολύ, πολύ περισσότερο από 19.99 ευρώ αν υπολογιστεί το περιβαλλοντικό αποτύπωμα και οι επιπτώσεις που έχει στην υγεία.

Μπορεί τελικά ή μόδα να χαρακτηριστεί βιώσιμη;

Δυστυχώς μόνο το 1% στην πραγματικότητα των ρούχων μπορεί να ανακυκλωθεί και αυτό συμβαίνει κυρίως λόγω των πολλών και διαφόρων φυσικών και τεχνητών ινών των υφασμάτων, και των υλικών που χρησιμοποιούνται για κάθε ρούχο. Για παράδειγμα, σε ένα παντελόνι τζιν, το ύφασμα του αποτελείται κυρίως από βαμβάκι, ελαστίνη και άλλα υλικά. Επίσης, έχει μεταλλικά κουμπιά, φερμουάρ, ραφές, ετικέτες κλπ. και έχει υποστεί διάφορες διεργασίες βαφής. Όλα αυτά είναι πολύ δύσκολο να διαχωριστούν, ώστε να μπορέσει να γίνει «πραγματική» ανακύκλωση, μηχανικά. Ο όποιος διαχωρισμός ρούχων γίνεται με το  χέρι από εργάτες, γεγονός που κάνει φυσικά τη διαδικασία χρονοβόρα, πολύ πολύπλοκη και χωρίς ουσιαστικό αποτέλεσμα, μιας και οι «καθαρές» πρώτες ύλες, οι ίνες, θα είναι μετά την επεξεργασία πολύ χαμηλότερης ποιότητας και θα χρειαστούν νέα επεξεργασία, ανάμειξη με κάποια άλλα στοιχεία για να μπορέσουν να χρησιμοποιηθούν ξανά στην κατασκευή ρούχων.

Επίσης, η πλειοψηφία των ρούχων που στέλνονται για «ανακύκλωση», καταλήγουν να πωλούνται. Τα περισσότερα προωθούνται σε φτωχές χώρες της Αφρικής και της Ασίας, και επειδή είναι χαμηλής κυρίως ποιότητας λόγω φθοράς ή παλαιότητας καταλήγουν σε τοπικές χωματερές. Ουσιαστικά γίνεται μεταφορά των αποβλήτων της Δύσης σε τρίτες χώρες.

Αναφορικά με την Ελλάδα και τους μωβ κάδους «ανακύκλωσης» ρούχων δυστυχώς η κατάσταση είναι απογοητευτική. Οι πληροφορίες που δίνονται στην ιστοσελίδα είναι απλώς ενημερωτικές, επιφανειακές χωρίς να αναφέρεται διαδικασία ανακύκλωσης, παρά μόνο ότι μεταφέρονται στο εξωτερικό και ότι κάποια χρησιμοποιούνται για οικιακά υλικά κα. λόγω έλλειψης ειδικών μονάδων στην χώρα μας. Επιπλέον, εντύπωση προκαλεί το γεγονός ότι ενώ συνεργάζονται με πολλούς δήμους, ουσιαστικά δεν υπάρχει κάποιο όφελος σε αυτούς, πέρα από το ότι δεν καταλήγουν τα ρούχα στις δικές τους χωματερές. Σε κάποιες συμβάσεις που υπάρχουν στο διαδίκτυο, ανάμεσα σε δήμους και στην εν λόγω εταιρία υπάρχουν τα ακόλουθα. Σε έναν δήμο δίνονται 100 ευρώ το χρόνο για το κοινωνικό παντοπωλείο, σε έναν άλλο 100 κιλά ρούχα για τις κοινωνικές υπηρεσίες και σε έναν άλλο έως 4.000 κιλά, χωρίς να υπάρχουν ιδιαίτερες δεσμεύσεις, εκτός ότι θα στέλνεται ανά 6μηνο ενημέρωση για το τι έχει συγκεντρωθεί από τους κάδους. Εύλογα δημιουργείται ερώτημα από τη στιγμή που δεν υπάρχει έλεγχος, γιατί την ευθύνη συλλογής, μεταφοράς, την έχει αποκλειστικά η εταιρία μπορεί να υπάρξει διαφάνεια; Αντίστοιχα, εταιρία στη Γερμανία που σχετίζεται με την ελληνική, αναφέρει στην ιστοσελίδα της ότι τα ρούχα που συλλέγονται κυρίως πωλούνται. Στο ερώτημα «Τι γίνεται με τα παλιά ρούχα;», η απάντηση είναι ξεκάθαρη. Τα χρησιμοποιημένα υφάσματα που δεν είναι πλέον βιώσιμα υποβάλλονται σε περαιτέρω επεξεργασία και ανακύκλωση. Το 20% μεταποιείται σε κουρέλια καθαρισμού, το 20% χρησιμοποιείται ως μονωτικό υλικό στην αυτοκινητοβιομηχανία, το 10% χρησιμοποιείται για ενεργειακούς σκοπούς (μεταχειρισμένα υφάσματα που δεν μπορούν πλέον να ανακυκλωθούν) και το 50% των υφασμάτων και των υποδημάτων που συλλέγονται αποκτούν νέα ζωή ως μεταχειρισμένα ρούχα, συμπεριλαμβανομένης της Νότιας Αμερικής, της Ανατολικής Ευρώπης και της Αφρικής. Συμπερασματικά, δυστυχώς στην χώρα μας προσπαθούμε μεν να συμβαδίσουμε και τις επιταγές και τους κανόνες που θέτονται σχετικά με το περιβάλλον και την προστασία του, αλλά όχι με ειλικρίνεια και διαφάνεια.

Σε ανακοινώσεις τους εταιρίες Fast Fashion όπως τα H&M, δηλώνουν ότι η χρήση ανακυκλώσιμων υλικών για τα ρούχα τους αγγίζει περίπου το 90% και επιθυμούν να το φτάσουν ακόμη πιο ψηλά, κάτι που με την πρώτη ματιά φαντάζει αξιέπαινο. Το πρόβλημα είναι ότι το σύνολο των ανακυκλωμένων υφασμάτων προέρχεται από πλαστικά μπουκάλια, PET, (τεραφθαλικό πολυαιθυλένιο). Από την άλλη πλευρά είναι γνωστό ότι ένα πλαστικό μπουκάλι, μπορεί να ανακυκλωθεί και να χρησιμοποιηθεί περίπου 5 φορές. Ενώ όταν ένα πλαστικό μπουκάλι ανακυκλωθεί για να γίνει μπλουζάκι η χρήση του σταματάει εκεί για τους λόγους που αναφέρονται αρχικά για την ανακύκλωση. Άρα η πολιτική αυτή δεν είναι τελικά τόσο βιώσιμη.

Τέλος η στροφή Fast Fashion εταιριών σε πρακτικές όπως οι πλατφόρμες μεταπώλησης, επιδιόρθωσης δείχνουν ότι τελικά η ανακύκλωση δεν είναι λύση.

Πως μπορούμε να μειώσουμε το αποτύπωμα μας;

Έχοντας πλέον βγάλει τα αποτελέσματα και τα συμπεράσματα της έρευνας, οδηγούμαστε στη σκέψη ότι ο μόνος τρόπος για να μπορέσει να μειωθεί σημαντικά το περιβαλλοντικό αποτύπωμα του Fast Fashion, είναι να υπάρξει η κατάλληλη ενημέρωση. Επιβάλλεται, να ενημερωθούν οι καταναλωτές για τις επιπτώσεις της αγοραστικής τους συμπεριφοράς, να ευαισθητοποιηθούν και να λάβουν δράση. Αυτός είναι και ο σκοπός της συγκεκριμένης εργασίας, εξάγοντας αποτελέσματα και δίνοντας αντιστοιχίες να γίνουν κατανοητές οι διαστάσεις του προβλήματος. Από τη στιγμή που υπάρχει διάθεση για αλλαγή στην καταναλωτική συμπεριφορά, σύμφωνα με τις απαντήσεις στο ερωτηματολόγιο, η ουσιαστικότερη και πιο αποτελεσματική λύση είναι να μειωθεί η κατανάλωση, κυρίως από εταιρίες Fast Fashion. Ποιότητα αντί ποσότητας. Πρέπει να αγοράζουμε λιγότερα ρούχα, καλύτερης ποιότητας, για να προωθηθεί η μακροζωία τους και να μειωθεί η συχνότητα των αντικαταστάσεων, ελαχιστοποιώντας έτσι τη συνολική κατανάλωση. Να μεταποιούμε και να επιδιορθώνουμε τα ρούχα, και να επιλέγουμε second-hand ρούχα. Ακόμα, κάλο θα ήταν να επιλέγουμε ρούχα από εταιρίες που ταυτίζονται με τη βιωσιμότητα, που δίνουν προτεραιότητα στις περιβαλλοντικές και κοινωνικές επιπτώσεις, στις διαδικασίες παραγωγής τους, αλλά και από τοπικά και second-hand ή thrift μαγαζιά, μειώνοντας το αποτύπωμα άνθρακα των ρούχων και υποστηρίζοντας την κυκλική οικονομία. Επίσης, προτεραιότητα μας στην αγορά ρούχων πρέπει να είναι η επιλογή των “καθαρών υφασμάτων”, όπως το βιολογικό ή το ανακυκλωμένο βαμβάκι, το λινό, η βιομηχανική κάνναβη ή το lyocell. Μπορούμε να υποστηρίξουμε τις Ελληνικές μάρκες και τους Έλληνες σχεδιαστές για το λόγο ότι πολλές από αυτές τις μάρκες υιοθετούν έναν πιο ηθικό τρόπο εργασίας χρησιμοποιώντας φιλικά προς το περιβάλλον υλικά, και παράλληλα υποστηρίζεται και η τοπική οικονομία.  Να είμαστε υποψιασμένοι και να ερευνούμε τα λεγόμενα των εταιρειών περί βιωσιμότητας και ανακύκλωσης, γιατί συνήθως δεν είναι απόλυτα ειλικρινή και κάποιες φορές προσπαθούν ακόμη και  να παραπληροφορήσουν. Χάρη στην τεχνολογία και το διαδίκτυο, υπάρχει η δυνατότητα να μαθαίνουμε πόσο φιλική είναι μια εταιρία όσον αφορά στην προστασία του περιβάλλοντος και τη δημοσίευση πληροφοριών σχετικά με την παραγωγή των προϊόντων της. Τέλος, στην πλύση των ρούχων πρέπει να είμαστε ιδιαίτερα προσεκτικοί, χρησιμοποιώντας ένα φιλικό προς το περιβάλλον απορρυπαντικό πλυντηρίου, κάνοντας λιγότερα πλυντήρια και στεγνωτήρια, πλύσιμο στους 30°C, στεγνώνοντας τα ρούχα στον αέρα. Επίσης, επιβάλλονται οι λιγότερες πλύσεις και η χρήση ειδικού φίλτρου στα πλυντήρια ώστε να μειωθεί η ποσότητα μικροπλαστικών που διοχετεύονται στο νερό. Η ατομική προσπάθεια είναι αυτή που θα κάνει τελικά τη διαφορά.

Βιβλιογραφία

ΚΟΥΒΑΡΑ, Μ. (2023, June 16). Μπορεί η fast fashion να γίνει ποτέ φιλική προς το περιβάλλον; THE DAILY POST.GR. https://dailypost.gr/evergreen/mporei-i-fast-fashion-na-ginei-pote-filiki-pros-to-perivallon/

Συνεισφέροντες στα εγχειρήματα Wikimedia. (2024, July 9). Κατάλογος πόλεων της Ελλάδας. Βικιπαίδεια. https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9A%CE%B1%CF%84%CE%AC%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%BF%CF%82_%CF%80%CF%8C%CE%BB%CE%B5%CF%89%CE%BD_%CF%84%CE%B7%CF%82_%CE%95%CE%BB%CE%BB%CE%AC%CE%B4%CE%B1%CF%82

Athey, S. (n.d.). Blue jeans contaminating blue oceans: the expanding microfiber footprint of our clothes. New Security Beat. https://www.newsecuritybeat.org/2021/12/blue-jeans-contaminating-blue-oceans-expanding-microfiber-footprint-clothes

BBC. (2019, September 20). The astonishing amount of water used to make a pair of jeans! | Fashion Conscious – BBC [Video]. YouTube. https://www.youtube.com/watch?v=eSSQOaYkiik

Cariki. (n.d.). 16 ways you can reduce your fashion environmental footprint. Cariki. https://cariki.co.uk/blogs/the-green-road/how-to-reduce-your-fashion-environmental-footprint

ClimateSeed. (2024, June 18). Sustainable Fashion: 7 tips to reduce your environmental impact. ClimateSeed. https://climateseed.com/blog/sustainable-fashion-how-to-reduce-your-environmental-impact

De Falco, F., Di Pace, E., Cocca, M., & Avella, M. (2019). The contribution of washing processes of synthetic clothes to microplastic pollution. Scientific Reports, 9(1). https://doi.org/10.1038/s41598-019-43023-x

Fashion, E. (2023, March 30). The environmental impact of the denim industry — MAKE FASHION BETTER. MAKE FASHION BETTER. https://www.makefashionbetter.com/blog/the-environmental-impact-of-the-denim-industry

Frampton, K. (2017, November 30). Industrial water usage to produce these items | The71Percent. The 71 Percent. https://www.the71percent.org/industrial-water-usage

Herzlich wilkommen bei EAST-WEST. (2020, December 14). Prozesse – Herzlich wilkommen bei EAST-WEST. Herzlich Wilkommen Bei EAST-WEST. https://ewtk.com/processes/

How can we reduce our Fashion Environmental Impact — SustainYourStyle. (n.d.). SustainYourStyle. https://www.sustainyourstyle.org/en/reducing-our-impact

Lea, R. (2023, June 22). High fashion! Mountain of discarded clothes in Chilean desert is visible from space (satellite photo). Space.com. https://www.space.com/mountain-discarded-clothes-chile-satellite-photo

McGreevy, N. (2020, September 4). Microfibers from blue jeans are polluting Arctic oceans. Smithsonian Magazine. https://www.smithsonianmag.com/smart-news/miniscule-fibers-blue-jeans-are-polluting-arctic-oceans-180975729

Oxfam GB | Making the jeans owned by Brits produced CO2 equivalent to flying around the world more than 2,300 times. (2022, July 14). Oxfam GB. https://www.oxfam.org.uk/media/press-releases/making-the-jeans-owned-by-brits-produced-co2-equivalent-to-flying-around-the-world-more-than-2300-times

Reduce fast fashion’s environmental impact: Tips to cut clothing waste. (2023b, August 25). https://www.vanellagroupmn.com/the-environmental-impact-of-fast-fashion-and-how-to-reduce-your-clothing-waste

Tfl. (2020, April 8). How Many Gallons of Water Does it Take to Make a Single Pair of Jeans? The Fashion Law. https://www.thefashionlaw.com/how-many-gallons-of-water-does-it-take-to-make-a-single-pair-of-jeans

Understanding the carbon footprint of denim. (n.d.). Commons. https://www.thecommons.earth/blog/understanding-the-carbon-footprint-of-denim

Zara.com. (n.d.). Zara pre-owned σχετικα με | ZARA ΕΛΛΑΔΑ. https://www.zara.com/gr/el/preowned-about-mkt5795.html?v1=2317174&regionGroupId=110&utm_source=newsletter&utm_medium=email&utm_campaign=all_preowned_21_02