Ένα ευρωπαϊκό έργο eTwinning ως μια καινοτόμος προσέγγιση για την καλλιέργεια θετικής συμπεριφοράς και την προώθηση της ψυχικής υγείας στο σχολείο.

Χριστοφόρου Βασιλική

Δασκάλα (ΠΕ 70), Γεωπόνος Msc, 38^ο Δημοτικό Σχολείο Λάρισας,

vasxristof@hotmail.com

Περίληψη

Το παρόν άρθρο παρουσιάζει ένα καινοτόμο εκπαιδευτικό πρόγραμμα που στοχεύει στη διαμόρφωση θετικών συμπεριφορικών προτύπων στους μαθητές/τριες και στην καλλιέργεια συναισθημάτων καλοσύνης, με έμφαση στην προώθηση ενός ενωτικού και υποστηρικτικού σχολικού περιβάλλοντος. Το ευρωπαϊκό πρόγραμμα eTwinning «Our European Kindness Tree» υλοποιήθηκε το σχολικό έτος 2023-2024 στο 38o Δημοτικό Σχολείο της Λάρισας. Συμμετείχαν 20 εκπαιδευτικοί από 5 χώρες και όλες τις βαθμίδες εκπαίδευσης, προωθώντας την ανταλλαγή καλών πρακτικών. Η αξιοποίηση ψηφιακών εργαλείων Web 2.0 διευκόλυνε την οργάνωση και διάχυση των αποτελεσμάτων, ενώ η πολυπολιτισμική προσέγγιση ανέδειξε τη διεθνή διάσταση του ζητήματος της ενδοσχολικής βίας. Το πρόγραμμα, μέσω της συνεργασίας, έδωσε έμφαση στην ανάπτυξη δεξιοτήτων ενσυναίσθησης και αλληλεγγύης στους μαθητές/τριες, συμβάλλοντας έτσι στην προαγωγή της ψυχικής υγείας. Οι δράσεις ενίσχυσαν τη συνειδητοποίηση των μαθητών/τριών σχετικά με τη σημασία της θετικής συμπεριφοράς και τις συνέπειες των πράξεών τους, προσφέροντας ένα ισχυρό υπόβαθρο για την ψυχοκοινωνική τους ευεξία. 

Λέξεις κλειδιά: σχολικός εκφοβισμός, ψυχική υγεία, eTwinning.    

Εισαγωγή

Ο εκφοβισμός αποτελεί ένα σύνθετο φαινόμενο που έχει απασχολήσει έντονα την εκπαιδευτική κοινότητα εδώ και δεκαετίες, ενώ η εξάπλωσή του είναι διεθνής, παρατηρούμενη σε όλες τις βαθμίδες εκπαίδευσης, συχνά με διαφορετικές εκδηλώσεις και ένταση. Η πλειονότητα των μαθητών/τριών έχει βιώσει ή συμμετάσχει σε περιστατικά εκφοβισμού, είτε ως θύματα είτε ως δράστες, γεγονός που αναδεικνύει τη σοβαρότητα του φαινομένου (Τσίτσικα & Τζαβέλα, 2015). Οι πρώτες επιστημονικές μελέτες που εξέτασαν τον εκφοβισμό χρονολογούνται από τη δεκαετία του 1970 και πραγματοποιήθηκαν από τον Dan Olweus στη Νορβηγία, ο οποίος όρισε το φαινόμενο ως την επαναλαμβανόμενη και μακροχρόνια έκθεση ενός μαθητή/τριας σε αρνητικές συμπεριφορές από έναν ή περισσότερους συμμαθητές/τριες του (Olweus, 2009).

Οι συνέπειες του εκφοβισμού είναι πολλαπλές και σοβαρές, τόσο για τους θύτες όσο και για τα θύματα, καθώς μπορούν να επηρεάσουν τη ζωή τους ακόμη και μετά την ενηλικίωσή τους (Rigby, 2008). Ειδικές κατηγορίες μαθητών/τριών είναι ιδιαίτερα ευάλωτες σε περιστατικά εκφοβισμού, όπως παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες, προβλήματα υγείας ή φυσικές αναπηρίες, τα οποία συχνά εμφανίζουν χαμηλή αυτοεκτίμηση και κοινωνική απομόνωση (Καραδήμα, 2015). Επιπλέον, οι εθνοπολιτισμικές διαφορές (Κουρκούτας & Θάνος, 2013) και η σεξουαλική ταυτότητα (Πολίτης, 2006) αποτελούν συχνά εστίες έντασης στο σχολικό περιβάλλον. Ιδιαίτερη ανησυχία προκαλεί ο διαδικτυακός εκφοβισμός, ο οποίος εντείνεται από τη διάδοση της τεχνολογίας και πλήττει κυρίως παιδιά που επικοινωνούν μέσω ψηφιακών μέσων, προκαλώντας συναισθηματική δυσφορία και ταπείνωση (Τσίτσικα & Τζαβέλα, 2015).

Η πρώτη σημαντική παρέμβαση για την αντιμετώπιση του εκφοβισμού πραγματοποιήθηκε τη δεκαετία του 1980 στη Νορβηγία με το πρόγραμμα του Olweus, το οποίο υλοποιήθηκε ευρέως στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Τα αποτελέσματά του ήταν εντυπωσιακά και ανέδειξαν την ανάγκη για δράσεις που συνδυάζουν επίπεδα σχολείου, τάξης και ατόμου (Olweus, 2009). Στη συνέχεια, προτάθηκαν πολλά προγράμματα και στρατηγικές παρέμβασης, όπως ολιστικές προσεγγίσεις για την πρόληψη του εκφοβισμού (Γερούκη, 2021), η αποενοχοποίηση του θύματος και η αποδυνάμωση του δράστη (Σιδέρης κ.ά., 2016), καθώς και η ανάπτυξη δεξιοτήτων επικοινωνίας για τους εκπαιδευτικούς (Ρασιδάκη, 2015) ή στρατηγικών αντιμετώπισης από γονείς και σχολεία (Whitson, 2015). Σημαντική είναι επίσης η συμβολή γονέων, εκπαιδευτικών και μαθητών/τριών στη διαμόρφωση και αποδοχή μιας πολιτικής κατά της ενδοσχολικής βίας, η οποία ενισχύει τη συλλογική ευθύνη και τη συνολική αποδοτικότητα των δράσεων (Μπεχράκη, 2000).

Το Υπουργείο Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού έχει θέσει ως προτεραιότητα την πρόληψη και αντιμετώπιση της σχολικής βίας και εκφοβισμού, ενισχύοντας παράλληλα τις σχέσεις εμπιστοσύνης στην εκπαιδευτική κοινότητα. Οι δράσεις περιλαμβάνουν προγράμματα, επιστημονικές έρευνες, επιμόρφωση εκπαιδευτικών, γονέων και μαθητών/τριών, συνεργασίες με φορείς και κατευθυντήριες οδηγίες για τη διαχείριση περιστατικών (ΦΕΚ 55/Α/10-3-2023).

Ένας καθοριστικός παράγοντας για την αντιμετώπιση του εκφοβισμού και την ενίσχυση της ψυχικής υγείας των μαθητών/τριών είναι το σχολικό κλίμα. Το σχολικό κλίμα αναφέρεται στην ποιότητα των σχέσεων και των αλληλεπιδράσεων μεταξύ παιδιών, εκπαιδευτικών και γονέων, και αποτελεί βασικό στοιχείο της σχολικής ζωής (Ζιακούλη, 2008). Ένα θετικό κλίμα χαρακτηρίζεται από ασφάλεια, σεβασμό και συνεργασία, και έχει αποδειχθεί ότι μειώνει τα περιστατικά εκφοβισμού, ενώ αυξάνει την προθυμία των μαθητών/τριών να ζητήσουν βοήθεια σε περίπτωση θυματοποίησης (Μώραλη, 2018). Αντίθετα, ένα αρνητικό κλίμα συνδέεται με αυξημένα επίπεδα συναισθηματικής δυσφορίας, άγχους και απομόνωσης, καθώς και με την ανάπτυξη βίαιων συμπεριφορών, συχνά ως άμυνα σε ένα περιβάλλον ελλιπούς υποστήριξης (Πασχάλη, 2022).

Η αποτελεσματική αντιμετώπιση του εκφοβισμού απαιτεί τη συλλογική δέσμευση όλων των εμπλεκομένων φορέων της σχολικής κοινότητας. Εκπαιδευτικοί, γονείς και μαθητές/τριες πρέπει να συνεργάζονται για τη δημιουργία ενός υποστηρικτικού περιβάλλοντος, στο οποίο θα προάγονται η καλοσύνη, ο σεβασμός και η αλληλοβοήθεια. Ειδικότερα, η συμμετοχή των μαθητών/τριών στη λήψη αποφάσεων και στον σχεδιασμό δράσεων μπορεί να συμβάλει καθοριστικά στην ενδυνάμωσή τους, ενώ η εκπαίδευση και ευαισθητοποίηση των γονέων ενισχύει τη συνοχή και τη συνεργασία (Ρασιδάκη, 2015). Παράλληλα, οι παρεμβάσεις θα πρέπει να εστιάζουν στη διαρκή καλλιέργεια ενός θετικού σχολικού κλίματος, το οποίο λειτουργεί προληπτικά έναντι περιστατικών εκφοβισμού και συνεισφέρει ουσιαστικά στην ψυχική υγεία όλων των μελών της σχολικής κοινότητας (Μώραλη, 2018).

Εκπαιδευτική προσέγγιση και τεχνικές υλοποίησης του προγράμματος

Το παρόν πρόγραμμα «Our European Kindness Tree» υλοποιήθηκε από τη Δ΄ και Στ΄ τάξη του 38ου Δημοτικό Σχολείο Λάρισας το σχολικό έτος 2023-2024. Ο συνιδρυτής του έργου ήταν το Γυμνάσιο Sarıoğlan Zeki Gülistan Bütüner İmam Hatip Ortaokulu, στο Ικόνιο της Τουρκίας. Στο έργο συμμετείχαν εκπαιδευτικοί από 5 διαφορετικές χώρες. Συγκεκριμένα, η Ελλάδα πήρε μέρος με 5 εκπαιδευτικούς, η Τουρκία με 9 εκπαιδευτικούς, η Πολωνία με 4, η Ρουμανία και η Ισπανία με 1 συμμετοχή η καθεμία. Οι εκπαιδευτικοί οι οποίοι ενεγράφησαν στο έργο ανήκαν σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης (πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια).

Το σχολείο αποτελεί ιδανικό πλαίσιο για την ανάπτυξη συναισθηματικών και κοινωνικών δεξιοτήτων στα παιδιά, ενισχύοντας παράλληλα την ψυχολογική τους ευεξία. Τα παιδιά και οι νέοι περνούν σημαντικό μέρος της ημέρας τους στο σχολείο, όπου οι εμπειρίες και οι σχέσεις τους μπορούν να επηρεάσουν καθοριστικά την ευεξία τους, με άμεσο αντίκτυπο στη συμπεριφορά και τις ακαδημαϊκές τους επιδόσεις. Η προαγωγή της ψυχικής υγείας στο σχολείο αποτελεί μια μοναδική ευκαιρία για τη συνολική βελτίωση της ποιότητας ζωής όλων των παιδιών και νέων, αλλά και για την πρόληψη ή τον περιορισμό συναισθηματικών και συμπεριφορικών δυσκολιών (SHE, 2021). Στο πλαίσιο αυτό, αναπτύχθηκε το παρόν πρόγραμμα, με στόχο να ενθαρρύνει τους μαθητές/τριες  να εκφράζουν έμπρακτα ευγενικές πράξεις και να καλλιεργούν θετικές συμπεριφορές εντός του σχολείου. Κεντρική επιδίωξη υπήρξε η ανάδειξη των θετικών χαρακτηριστικών τους και η ενίσχυση της συμπεριφοράς τους, με απώτερο σκοπό τη μείωση της βίας και της θυματοποίησης.

Το πρόγραμμα εστίασε στη δημιουργία ενός θετικού σχολικού κλίματος, το οποίο αποτελεί βασικό παράγοντα για την προάσπιση της ψυχικής υγείας των μαθητών/τριών. Ένα υγιές σχολικό κλίμα ενδυναμώνει το αίσθημα ασφάλειας, αποδοχής και υποστήριξης, ενισχύοντας την αυτοεκτίμηση των παιδιών και μειώνοντας τα περιστατικά απομόνωσης και επιθετικότητας (Βασιλειάδου, 2015). Επιπλέον, καλλιεργεί αξίες όπως η ενσυναίσθηση, η συνεργασία και η αλληλοϋποστήριξη, ενώ συμβάλλει στη δημιουργία δεσμών φιλίας που προστατεύουν από συναισθηματικές δυσκολίες.

Το έργο είχε πολλαπλούς στόχους. Οι μαθητές/τριες  κλήθηκαν να ανακαλύψουν δημιουργικούς τρόπους εκδήλωσης καλοσύνης, να εμπλουτίσουν τις ιδέες τους μέσα από καταιγισμό σκέψεων, και να οπτικοποιήσουν τις πράξεις τους μέσω της δημιουργίας του «Ευρωπαϊκού Δέντρου της Καλοσύνης» («European Kindness Tree»). Εργάστηκαν σε ομάδες, με προκαθορισμένους ρόλους, ώστε να ενισχυθεί η συνεργασία και ο αμοιβαίος σεβασμός. Παράλληλα, ήρθαν σε επαφή με αντίστοιχες πρακτικές από άλλα σχολεία και εντόπισαν κοινούς προβληματισμούς εντός της εκπαιδευτικής κοινότητας.

Σε αρχικό στάδιο, οι μαθητές/τριες ανακάλεσαν προϋπάρχουσες αντιλήψεις για τον σχολικό εκφοβισμό μέσω της μεθόδου του καταιγισμού ιδεών (Καραλής, 2007). Συζητήθηκαν τα συναισθήματα που απορρέουν από ένα θετικό σχολικό κλίμα, ενώ οι μαθητές/τριες εξέτασαν την αξία της ενότητας και της αλληλοϋποστήριξης. Εφαρμόστηκε η θεατρική τεχνική «Γλύπτης – Γλυπτό», με στόχο την ευαισθητοποίηση απέναντι σε περιστατικά εκφοβισμού, καθώς τα παιδιά υποδύθηκαν ρόλους όπως ο θύτης, το θύμα και ο παρατηρητής. Μέσα από αυτή τη βιωματική προσέγγιση, κατανόησαν τη σοβαρότητα της θυματοποίησης και ανέπτυξαν ενσυναίσθηση.

Η ομαδοσυνεργατική μέθοδος μάθησης αποτέλεσε βασικό πυλώνα του προγράμματος, καθώς προωθεί την κοινωνική ένταξη και την αποδοχή της διαφορετικότητας (Τζώρτζη, 2016). Η αμοιβαία εξάρτηση μεταξύ των μελών κάθε ομάδας ενίσχυσε την υπευθυνότητα και τον σεβασμό, ενώ παρείχε υποστήριξη σε μαθητές/τριες με μειωμένη αυτοεκτίμηση ή διαφορετικό κοινωνικο-οικονομικό υπόβαθρο. Παράλληλα, καλλιεργήθηκε το αίσθημα του «ανήκειν», κρίσιμο για την ψυχική υγεία των μαθητών/τριών, καθώς ενθαρρύνεται η συμμετοχή τους στην κοινότητα του σχολείου.

Η διαδικασία ενίσχυσε θετικά συναισθήματα, όπως η χαρά και η υπερηφάνεια, οδηγώντας σε βελτίωση της συμπεριφοράς. Η ενίσχυση της ενότητας μέσα από κοινές δράσεις διαμόρφωσε ένα υποστηρικτικό περιβάλλον, μειώνοντας τις πιθανότητες εκδήλωσης συγκρούσεων και εκφοβισμού. Η σύνδεση των μαθητών/τριών με τους συνομηλίκους τους σε ένα θετικό κλίμα ευνοεί την κοινωνική και συναισθηματική ανάπτυξη.

Η χρήση Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών (Τ.Π.Ε.) εμπλούτισε το πρόγραμμα. Οι μαθητές/τριες αξιοποίησαν την πλατφόρμα TwinSpace για να παρακολουθήσουν τα έργα άλλων σχολείων, ενώ ο συνεργατικός πίνακας Padlet διευκόλυνε την ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών. Επίσης, χρησιμοποιώντας το Google Earth, προωθήθηκε μια διαθεματική προσέγγιση με το μάθημα της Μελέτης Περιβάλλοντος (Δ΄ τάξη) και της Γεωγραφίας (Στ΄ τάξη), επιτρέποντας στους μαθητές/τριες να τοποθετήσουν γεωγραφικά τις αναφερόμενες περιοχές σε φυσικούς και πραγματικούς χάρτες. Η δημιουργία αφίσας μέσω του εργαλείου Wordart αποτέλεσε καινοτόμο τρόπο προώθησης του έργου. Οι αφίσες εκτέθηκαν σε δημόσια κτίρια της Λάρισας, όπως βιβλιοθήκες, το Δημαρχείο και τη Διεύθυνση Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης, με σκοπό την περαιτέρω διάδοση του έργου. Με αυτήν την προοπτική, η δράση αναρτήθηκε στο ιστολόγιο του σχολείου (https://blogs.sch.gr/38dimlar/ilektronikos-toichos-padlet/), ώστε να πραγματοποιηθεί «άνοιγμα του σχολείου στην κοινωνία» (Λαζαρίδου, 2022).

Η δράση των ομάδων μαθητών/τριών επικεντρώθηκε στην ανάδειξη των καλών πράξεων που πραγματοποίησαν, με στόχο τη βελτίωση του σχολικού κλίματος και την ενίσχυση της ψυχικής υγείας. Κάθε μαθητής/τρια επέλεξε μία πράξη που τον/την αντιπροσώπευε περισσότερο, την οποία κατέγραψε σε ένα μήλο (Δ΄ τάξη) ή μια πεταλούδα (Στ΄ τάξη) φτιαγμένα από χαρτόνι. Αυτές οι δημιουργίες συγκεντρώθηκαν σε ένα τρισδιάστατο «Ευρωπαϊκό Δέντρο της Καλοσύνης», τοποθετημένο στην είσοδο του σχολείου, ώστε να είναι ορατό από τη σχολική κοινότητα και τους επισκέπτες. Η επιλογή του δέντρου είχε συμβολική σημασία, καθώς το δέντρο αντιπροσωπεύει τη σταθερότητα και τη ζωή που εξελίσσεται (Γαβριλάκη & Τέγου, 2021). Κάθε σχολείο είχε ελευθερία στη δημιουργική απεικόνιση του δέντρου του, ενεργοποιώντας τη φαντασία και την πρωτοβουλία των μαθητών/τριών.

Η οργάνωση της δράσης περιλάμβανε πέντε απλά βήματα για εύκολη εφαρμογή, ευελιξία στο πρόγραμμα και αποφυγή παρεμβολών στις εκπαιδευτικές υποχρεώσεις των συμμετεχόντων. Η επικοινωνία μεταξύ των εταίρων έγινε στα Αγγλικά μέσω της πλατφόρμας TwinSpace, ενώ εντός των τάξεων χρησιμοποιήθηκε η μητρική γλώσσα. Στο πρώτο βήμα, οι συμμετέχοντες παρουσίασαν τον εαυτό τους, το σχολείο, την πόλη και τη χώρα τους, χρησιμοποιώντας ψηφιακά εργαλεία, όπως βίντεο, φωτογραφίες και εφαρμογές κινητών. Στο δεύτερο βήμα, κάθε σχολείο σχεδίασε την αρχική μορφή του δικού του «Ευρωπαϊκού Δέντρου της Καλοσύνης», αποφασίζοντας για τον χώρο τοποθέτησης (τοίχο τάξης ή διαδρόμου) και τα υλικά κατασκευής (χαρτί, χαρτόνι ή άλλα). Δόθηκε, ακόμη, η δυνατότητα μιας τρισδιάστατης κατασκευής ή η αξιοποίηση ενός πραγματικού δέντρου.

Στο τρίτο βήμα, μαθητές/τριες παρωθήθηκαν να υλοποιήσουν πράξεις ευγένειας και καλοσύνης μέσα στο σχολικό περιβάλλον. Αυτές οι πράξεις καταγράφηκαν σε χάρτινα φύλλα, λουλούδια, φρούτα ή πουλιά, τα οποία προστέθηκαν στο «Ευρωπαϊκό Δέντρο της Καλοσύνης», το οποίο δημιούργησε ο κάθε εταίρος (Σχήμα 1). Οι περιγραφές τους γράφτηκαν στη μητρική γλώσσα και συνοδεύτηκαν από σύντομη μετάφραση στα Αγγλικά, ώστε να εμπνευστούν οι εταίροι. Το τέταρτο βήμα αφορούσε την αξιολόγηση της δράσης, όπου οι συμμετέχοντες μοιράστηκαν απόψεις και προτάσεις βελτίωσης, ενώ στο πέμπτο βήμα εξετάστηκαν τρόποι διάχυσης των αποτελεσμάτων  (παρουσίαση του έργου στην ολομέλεια του σχολείου και στον σύλλογο γονέων και κηδεμόνων, ανάρτηση στο σχολικό ιστολόγιο, παρουσίαση σε σχετικά συνέδρια).

Ακολουθούν ενδεικτικές δραστηριότητες από τους εταίρους του έργου:

Όπως προκύπτει από το Σχήμα 2, οι μαθητές/τριες του 38^ου Δημοτικού Σχολείου Λάρισας κατασκεύασαν ένα τρισδιάστατο «Ευρωπαϊκό Δέντρο της Καλοσύνης», ντύνοντας με χαρτί του μέτρου μια εσωτερική κολώνα. Στα μήλα και στις πεταλούδες αναγράφτηκαν καλές πράξεις των παιδιών της Δ΄ και Στ΄ τάξης, τα οποία συμμετείχαν στο πρόγραμμα. Για παράδειγμα, στο μήλο που φαίνεται στην εικόνα, μια μαθήτρια της Δ΄ τάξης, κάθε φορά που αντιλαμβανόταν ότι οι συμμαθητές/τριές της δεν ήταν σε καλή συναισθηματική κατάσταση,  προσπαθούσε να τους φτιάξει τη διάθεση. Η πεταλούδα αντιστοιχεί σε μια μαθήτρια της Στ΄ τάξης, η οποία, την ώρα του διαλείμματος, καθώς περίμενε στην σειρά για να ψωνίσει από το κυλικείο του σχολείου, παραχώρησε τη θέση της σε μια μαθήτρια μικρότερης τάξης.

Οι μαθητές/τριες του εκπαιδευτικού ιδρύματος Sarıoğlan Zeki Gülistan Bütüner Imam Hatip κατασκεύασαν, επίσης, ένα τρισδιάστατο δέντρο και έγραψαν τις καλές πράξεις τους στα αγγλικά και στα τούρκικα, πάνω σε κεράσια (Σχήμα 3). Δηλώνουν πως θα συνεχίσουν να επιδεικνύουν καλή συμπεριφορά στους συμμαθητές/τριές τους και να αποτελούν θετικά πρότυπα για αυτούς/τες, ακόμα και μετά τη λήξη του προγράμματος. Τονίζουν πως το να είναι κανείς ευσπλαχνικός και καλόκαρδος είναι γνωρίσματα ενός ακέραιου χαρακτήρα.

Στο εκπαιδευτικό ίδρυμα Çal Şehit Ramazan Us, η επίδοση σε καλές πράξεις επεκτείνεται πέρα από τη σχολική κοινότητα, περιλαμβάνοντας και τα ζώα. Οι μαθητές/τριες ενθαρρύνονται να επιδεικνύουν καλοσύνη και φροντίδα προς τα ζώα, προάγοντας έτσι τη φιλοζωική συνείδηση και την ανάπτυξη συναισθημάτων υπευθυνότητας και σεβασμού προς τη ζωή (Σχήμα 4). Αυτή η προσέγγιση συμβάλλει στην ολοκληρωμένη διαπαιδαγώγηση των νέων, ενισχύοντας τη συναισθηματική τους νοημοσύνη και την ηθική τους ανάπτυξη.

Συμπεράσματα

Μέσω του παρόντος έργου eTwinning, οι μαθητές/τριες ενισχύθηκαν ώστε να αναπτύξουν θετικά πρότυπα συμπεριφοράς στο σχολικό περιβάλλον. Ανεξαρτήτως του γνωστικού τους επιπέδου, κατανόησαν τη σημασία της σωστής συμπεριφοράς και τη θετική ή αρνητική επίδραση που μπορεί να έχουν οι πράξεις τους τόσο στους συμμαθητές/τριές τους όσο και στο συνολικό κλίμα της σχολικής κοινότητας. Συνειδητοποιώντας ότι ο εκφοβισμός αποτελεί ένα παγκόσμιο φαινόμενο, προβληματίστηκαν και κινητοποιήθηκαν παρατηρώντας καλές πρακτικές από διαφορετικούς εταίρους.

Η συμμετοχή σε αυτό το πρόγραμμα, με μέλη από διαφορετικές χώρες, παρείχε στους μαθητές/τριες μια βαθιά πολυπολιτισμική εμπειρία. Η ανταλλαγή ιδεών και η συνεργατική εργασία όχι μόνο ενίσχυσαν την εκπαιδευτική τους εμπειρία, αλλά συνέβαλαν και στη δημιουργία ενός θετικού σχολικού κλίματος, το οποίο είναι κρίσιμο για την ψυχική υγεία των μαθητών/τριών. Παράλληλα, η αξιοποίηση εργαλείων Web 2.0 διεύρυνε τις δυνατότητες έκφρασης και δημιουργικότητας, ενισχύοντας τις συνεργατικές δράσεις.

Το έργο «Our European Kindness Tree» επικεντρώθηκε στον σχολικό εκφοβισμό, έναν επίκαιρο και πολυδιάστατο προβληματισμό, ενώ επιδίωξε ευρεία συμμετοχή και πολυμορφία στους εταίρους. Αυτή η προσέγγιση ανέδειξε ότι η αντιμετώπιση του εκφοβισμού και η διαμόρφωση ενός υποστηρικτικού σχολικού περιβάλλοντος είναι προτεραιότητες με παγκόσμια διάσταση. Μέσω των κοινών δράσεων, οι συμμετέχοντες αντιλήφθηκαν ότι ανήκουν σε μια διεθνή κοινότητα που αντιμετωπίζει κοινές προκλήσεις και αποκόμισαν σημαντικά κοινωνικά, εκπαιδευτικά και πολιτισμικά οφέλη.

Αναφορές

Ελληνόγλωσσες

Βασιλειάδου, Ε. (2015). Η αντιμετώπιση του σχολικού εκφοβισμού μέσα από τις ομάδες εργασίας των μαθητών. Αντιλήψεις εκπαιδευτικών. Διατμηματικό Διαπανεπιστημιακό Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών. Ψυχοπαιδαγωγική της Ένταξης: Ένα σχολείο για όλους. Θεσσαλονίκη. Ανακτήθηκε στις 6/5/2024 από: http://ikee.lib.auth.gr/record/286886/files/GRI-2017-18196.pdf  

Γαβριλάκη, Ε., Τέγου Ε. (2021). “Το δέντρο της ζωής σε τέσσερις εποχές: Μια εφαρμογή στο αρχαιολογικό μουσείο Ρεθύμνου”. Επιστήμες Αγωγής, 2. 38-50. Ανακτήθηκε στις 6/5/2024 από: https://ejournals.lib.uoc.gr/edusci/article/view/1527

Γερούκη, Μ. (2021). Βάγια. Ένα πρόγραμμα πρόληψης του σχολικού εκφοβισμού/bullying για το δημοτικό σχολείο. Αθήνα: Πατάκη.

Ζιακούλη, Α. (2008). Το σχολικό κλίμα στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση. Μια εμπειρική προσέγγιση στις σχολικές μονάδες του Ν. Πιερίας. Μεταπτυχιακή εργασία. Σχολή Επιστημών του Ανθρώπου. Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης. Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας. Βόλος. Ανακτήθηκε στις 6/5/2024 από:  https://ir.lib.uth.gr/xmlui/bitstream/handle/11615/14245/P0014245.pdf?sequence=1&isAllowed=y

Καραδήμα, Β. (2015). Ο σχολικός εκφοβισμός σε μαθητές με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες. Θεωρητική και εμπειρική προσέγγιση εκπαιδευτικών γενικής και ειδικής αγωγής. Θεσσαλονίκη: Γράφημα.

Καραλής, Θ. (2007). Συμμετοχικές εκπαιδευτικές τεχνικές. Διδακτικές σημειώσεις. Τμήμα επιστημών της εκπαίδευσης και της αγωγής της προσχολικής ηλικίας. Πανεπιστήμιο Πατρών. Πάτρα. Ανακτήθηκε στις 6/5/2024 από: https://shorturl.at/fknX1

Κουρκούτας, Ε. Η., Θάνος, Β. Θ. (2013). Σχολική βία και παραβατικότητα. Ψυχολογικές, κοινωνιολογικές, παιδαγωγικές διαστάσεις. Ενταξιακές προσεγγίσεις και παρεμβάσεις. (συλλογικό έργο). Αθήνα: Τόπος.

Λαζαρίδου, Α. (2022). “Γιατί να συνεργαστούμε; Εκπαιδευτικοί, γονείς, μαθητές και κοινωνικοί φορείς μιλούν για τη σχέση του σχολείου με το περιβάλλον του”. Επιστήμες Αγωγής, 1. 117-134. Ανακτήθηκε στις 6/5/2024 από: https://ejournals.lib.uoc.gr/edusci/article/view/1577/1464

Μπεχράκη, Κ. (2000). Εφαρμογή πιλοτικού προγράμματος σχολών γονέων στη σχολική κοινότητα – εμπειρίες και πορίσματα από έρευνα της επιστημονικής εταιρίας σχολών γονέων και εκπαίδευσης της οικογένειας. Στο Παιδαγωγικό Ινστιτούτο (2000). Προκλήσεις στη σχολική κοινότητα. Έρευνα και παρέμβαση. Αθήνα: ΥΠΕΠΘ.

Μώραλη, Μ. (2018). Ο σχολικός εκφοβισμός και το σχολικό κλίμα – θεωρητική και εμπειρική προσέγγιση. Μεταπτυχιακή εργασία. Σχολή Επιστημών της Αγωγής. Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης. Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης. Αλεξανδρούπολη. Ανακτήθηκε στις 6/5/2024 από:  https://repo.lib.duth.gr/jspui/bitstream/123456789/11072/1/MoraliM_2018.pdf

Πασχάλη, Χ. (2022). Δεξιότητες διαχείρισης ενδοσχολικής βίας από τους εκπαιδευτικούς και σχολικό κλίμα. Μεταπτυχιακή εργασία. Παιδαγωγική Σχολή. Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης. Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας. Φλώρινα. Ανακτήθηκε στις 6/5/2024 από: https://dspace.uowm.gr/xmlui/handle/123456789/2556

Πολίτης, Φ. (2006). Οι «ανδρικές ταυτότητες» στο σχολείο. Ετεροσεξουαλικότητα, ομοφυλοφοβία και μισογυνισμός. Θεσσαλονίκη: Επίκεντρο.

Ρασιδάκη, Χ. (2015). Σχολικός εκφοβισμός bullying. Αποτελεσματικές δεξιότητες επικοινωνίας. Τρόποι αντιμετώπισης. Ένας πρακτικός οδηγός για εκπαιδευτικούς. Β΄ έκδοση. Αθήνα: Πατάκης.

Σιδέρης, Ν., Γιαννακοπούλου, Δ., Χαραμής Π. (2016). Bullying. Και όμως νικιέται! Μια νέα στρατηγική για γονείς, παιδαγωγούς, παιδιά και όλους τους άλλους. Αθήνα: Μεταίχμιο.

Τζώρτζη, Μ. (2016). Σχολικός εκφοβισμός. Τρόποι και εργαλεία ευαισθητοποίησης στο σχολικό περιβάλλον. Τμήμα Κοινωνικής και Εκπαιδευτικής Πολιτικής. Κόρινθος. Ανακτήθηκε στις 6/5/2024 από:  https://amitos.library.uop.gr/xmlui/handle/123456789/3091

Τσίτσικα, Α., Τζαβέλα Ε. (2015). Το πείραγμα που πειράζει! Πως αντιμετωπίζεται ο σχολικός εκφοβισμός. Αθήνα: Η Καθημερινή.

ΦΕΚ 55/Α/10-3-2023. Ζούμε αρμονικά μαζί – σπάμε τη σιωπή: Ρυθμίσεις για την πρόληψη και αντιμετώπιση της βίας και του εκφοβισμού στα σχολεία και άλλες διατάξεις. Αθήνα.

Ξενόγλωσσες

Olweus, D. (2009). Εκφοβισμός και βία στο σχολείο. Τι γνωρίζουμε και τι μπορούμε να κάνουμε.  Αθήνα: ΕΨΥΠΕ.

Rigby, K. (2008). Σχολικός εκφοβισμός. Σύγχρονες απόψεις. Β΄ έκδοση. Αθήνα: Τόπος – Βιβλιοθήκη ψυχολογίας.

SHE (Σχολεία Προαγωγής Υγείας στην Ευρώπη) (2021). Προαγωγή της ψυχικής υγείας στα Σχολεία. Σύγχρονες Προσεγγίσεις,  Ενημερωτικό έντυπο των Σχολείων Προαγωγής Υγείας στην Ευρώπη Αρ. 7, Haderslev – Δανία.

Whitson, S. (2015). 8 λύσεις – κλειδιά για να μπει τέλος στο bullying. Στρατηγικές για γονείς και σχολεία.  Αθήνα: Αρμός.