Δημιουργοί (Κείμενα, Εικαστικά): Μαθητές/τριες του 1ου Γυμνασίου Ηγουμενίτσας
Υπεύθυνες Καθηγήτριες: Χριστοφίδη Μαρία (Φιλόλογος), Χρυσικού Παρασκευή (Εικαστικός)
E-mail: 1gymigou@sch.gr
Περίληψη
Η συγκεκριμένη εργασία αποτελεί μια πολυτροπική προσέγγιση στη θεματική της βίας και της ειρήνης μέσα από τη δημιουργική γραφή και την εικαστική έκφραση. Οι μαθητές και οι μαθήτριες επιστρατεύουν λόγο και εικόνα για να καταγγείλουν φαινόμενα ενδοοικογενειακής, σχολικής και κοινωνικής βίας και να προτάξουν την αξία της ειρηνικής συνύπαρξης. Με κείμενα βιωματικά, ποιητικά, στοχαστικά, αλλά και με έντονα χρώματα και σύμβολα, εκφράζουν τον προβληματισμό τους, τα συναισθήματά τους και το όραμά τους για έναν κόσμο χωρίς βία.
Λέξεις κλειδιά: βία, ειρήνη, εφηβεία
Εισαγωγή
Συμμετοχή του 1ου Γυμνασίου Ηγουμενίτσας στο 1ο Μαθητικό Φιλολογικό Συνέδριο.
« Ἔγωγε ἔφυν συμφιλεῖν»
Μια πολυτροπική προσέγγιση στη βία και την ειρήνη. Εικόνα και λόγος επιστρατεύονται για να αναδείξουν την ειρηνική ζωή ως «αντίδοτο» στη βία και τον φόβο. Μύχιες σκέψεις, κρυφές ανησυχίες, έντονα και γλυκόπικρα συναισθήματα εξωτερικεύονται και αποτυπώνονται στη δημιουργική γραφή (με ποιήματα, αφηγήσεις, ομιλία, επιστολές), αλλά και στην εικονογράφηση.
Οι μαθητές/τριες επιχειρούν με δημιουργική διάθεση να συνδυάσουν τον γλωσσικό κώδικα με τον κώδικα ζωγραφικής (αλληλεπίδραση στην τέχνη).Στον γλωσσικό κώδικα υπάρχει το υλικό (= οι λέξεις ) και εργαλείο για να πλάσουν το υλικό είναι μονάχα οι ίδιες οι λέξεις. Λέξεις λιτές, ανάλαφρες κι άλλοτε περίτεχνες και σύνθετες στροβιλίζονται και ζευγαρώνουν. Σφηνώνονται πάνω στο χαρτί, προσπαθούν να αναμετρ
ηθούν και να υπερνικήσουν τις προκάτοχές τους. Ο κώδικας της ζωγραφικής πάλι με χρώματα και σχήματα έρχεται να ενισχύσει ή να συμπληρώσει το μήνυμα. Τα εργαλεία του, τα πινέλα και οι ξυλομπογιές – όπλα αντισυμβατικά – οπλίζουν τα χέρια των μαθητών/τριών για να «ξορκίσουν» το κακό και να «ευλογήσουν» το καλό μέσα στη φρικτή και αποκρουστική όψη του κόσμου που μας περιβάλλει.
Παράλληλα, τολμούν με αγωνιστική διάθεση να περάσουν το δικό τους φιλειρηνικό μήνυμα (ανακαλυπτική μάθηση, βιωματική προσέγγιση). Μέσα από την διερεύνηση και τη συνεργασία καταξιώνουν έννοιες όπως την αγάπη , την ομόνοια, την αλληλεγγύη, την ελευθερία και στηλιτεύουν άλλες όπως το μίσος , την έχθρα, τη διχόνοια, τον φόβο και τον τρόμο. Παύουν να είναι παθητικοί δέκτες στο πολύμορφο κοινωνικό πρόβλημα της βίας. Σπάνε τη σιωπή. Βγαίνουν μπροστά. Εφορμούν πάνω στο αδηφάγο τέρας που απλώνει απειλητικά τα πλοκάμια του σε κάθε μορφή κοινωνικής ζωής (ενδοσχολική βία, ενδοοικογενειακή, διαδικτυακή, οπαδική … και η έσχατη μορφή βίας, ο πόλεμος). Με το δικό τους μοναδικό τρόπο γίνονται κατήγοροι της βίας, θιασώτες της ειρήνης ή άλλως «ενεργοί πολίτες».
Η αθώα και κριτική ματιά της εφηβικής ηλικίας οραματίζεται απρόσκοπτα μια διαφορετική μα καλύτερη προοπτική του μέλλοντος. Και αποζητούν εναγωνίως από εμάς, του μεγαλύτερους, να είμαστε αρωγοί στο αισιόδοξο όραμά τους, συνοδοιπόροι στο πλευρό τους.
Και τότε ακριβώς μέσα στον ορυμαγδό συντελείται το μέγα θαύμα. Όταν ο ίμερος των νέων για ειρήνη και ευημερία μπολιάζει το δέντρο της ζωής με αγάπη, ομόνοια, αλληλεγγύη… τότε και το Όνειρο ξεπεταρίζει και σαν τρελό πουλί φωλιάζει σε μία νέα κοινωνία Ανθρώπων.
Αποτελέσματα
Από “μένα σ” εσένα
Συγγραφείς: Αλεξίου Κωνσταντίνος & Κοσιώρη Μαριλένα
Αγαπητέ Θύτη ,
Δεν ξέρω ποιος απ ΄ όλους είσαι… ποιoν κόσμο τυραννάς… ποια καημένα μυαλά ταλανίζεις… και ποιες ψυχές ολοένα και διαταράσσεις… Το μόνο που μπορώ να δηλώσω με βεβαιότητα είναι ότι κάποιος σε έχει συνεχώς στο νου, ο οποίος τις περισσότερες φορές είναι αθώος… και μην κρυβόμαστε, το ξέρεις καλά! Ίσως να μην καταλαβαίνεις πλήρως τις συνέπειες των πράξεών σου , αλλά κάποιοι ζουν καθημερινά μ΄ αυτές ανεξίτηλες μέσα τους. Ήρθε η ώρα να σε γνωρίσουμε…
Αγαπητέ Θύτη εκβιαστή,
Είσαι ο πιο γνωστός απ ΄όλους. Οι φίλοι σου είναι με το μέρος σου , πολύ πιθανόν να είναι «συνέταιροί» σου και να σε απομακρύνουν από την πραγματικότητα. Η πραγματικότητα για την οποία μιλάμε, σε χαρακτηρίζει «ψευτόμαγκα , αδύναμο και κοινωνικά απόβλητο». Και όχι! Μην προσπαθείς να απολογηθείς , χειρότερα θα τα κάνεις. Έι, μικρούλη! Οι πράξεις σου έχουν αντίκτυπο στις ζωές των άλλων.
Αγαπητέ Θύτη βιαστή,
Μαστίζεις καθημερινά γυναίκες , άντρες και παιδιά , θύματα για την προσωπική σου ευχαρίστηση. Έχεις αντιληφθεί ότι είσαι πρώτο θέμα σε όλα τα κανάλια; Και σε αφήνει αδιάφορο το γεγονός ότι όποια ώρα και στιγμή ανοίξεις την τηλεόρασή σου, αυτομάτως εμφανίζεσαι; Αυτό που εσύ αποκαλείς ηδονή , για το θύμα σου δεν είναι τίποτα άλλο παρά ατελείωτες ώρες πόνου και σίγουρα μία από τις μελανότερες σελίδες του ημερολογίου του. Συγκινήθηκες; Δε νομίζω.
Αγαπητέ Θύτη οπαδέ,
Δεν έχω ιδέα αν το πάθος για την ομάδα σε οδηγεί σε αποτρόπαιες πράξεις ή αν η ομάδα σου είναι μονάχα μία αφορμή για να διοχετεύσεις τυχόν αρνητικά συναισθήματα που σε κατακλύζουν. Και πώς τα διοχετεύεις; Ορμώντας πάνω σε άτομα της αντίπαλης ομάδας σαν λυσσασμένο σκυλί. Το μόνο που γνωρίζω είναι ότι σε κάθε αγώνα που πρωταγωνιστεί η ομάδα σου , εσύ επιλέγεις να δώσεις το δικό σου φινάλε με ένα επεισόδιο που κανείς δε θα ήθελε να παρακολουθήσει, ένα επεισόδιο που κανένα κανάλι δε θα ήθελε να προβάλλει.
Αγαπητέ Θύτη πολιτικέ,
Δεν περίμενες να βρεθείς εδώ έτσι; Κι όμως, εδώ δεν υπάρχει λογοκρισία. Εκατοντάδες άνθρωποι -συμπεριλαμβανομένων και παιδιών- χάνουν τη ζωή τους από μια σφαίρα που εσύ επέλεξες να ριχτεί, από μία σκανδάλη που εσύ επέβαλες να πατηθεί. Οι χρηματικές και εδαφικές απολαβές σου είναι μηδαμινές απέναντι στα ματωμένα χέρια σου. Υπέρογκα ποσά ανάλογα με τα δάκρυα πεσμένα στο χώμα που πλέον σου ανήκει.
Και τώρα που συστηθήκαμε… μήπως άρχισες να βαριανασαίνεις; Μήπως άρχισαν να ανεβαίνουν οι παλμοί σου; Μα τι λέω… σα να σε βλέπω μπροστά μου και μόλις ζωγραφίστηκε στο πρόσωπό σου το γνωστό σου ειρωνικό χαμόγελο, το οποίο εάν το μεταφράσει κανείς, μόνο αδιαφορία δηλώνει. Έλα , συγγνώμη, δεν ήθελα να είμαι τόσο σκληρός… μέσα από αυτό το γράμμα δεν προσπαθώ να σε κρίνω , αλλά σου δίνω την ευκαιρία να αναλογιστείς τις πράξεις σου και ίσως να μετανοήσεις.
Καλή συνέχεια,
Το αθώο θύμα σου.
Αλεξίου Κωνσταντίνος & Κοσιώρη Μαριλένα
Εικόνα 1: Εικαστικό έργο για το κείμενο «Από “μένα σ” εσένα» των μαθητών Αλεξίου Κων/νου και Κοσιώρη Μαριλένας
Ματοβαμμένο Κισμέτ
Συγγραφέας: Ντούγια Βασιλίνα
Τα δεκατέσσερα χρόνια μου θα κλείσω σε τρεις μήνες,
και η σκέψη μου ιπτάμενο χαλί,
που πέταξε πάνω από άγνωστες και απόκοσμές της ανθρωπιάς τις δίνες.
Εγώ γεννήθηκα εδώ και κατοικώ στη Δύση
σ’ εκείνες έλαχε εκεί, άκαιρα και ακούσια να παραβιαστεί η φύση.
Υεμένη, Ιράν είναι μόνο δύο χώρες
τα πάθη τους και τα δεινά αμέτρητα
ξεπέρασαν σε αριθμό και τις ίδιες τις άμοιρες τις κόρες.
Στο δικό τους το Κισμέτ αντί μελάνι ρέει αίμα,
και όποιος τολμήσει να το αρνηθεί
δε θα είναι άνθρωπος της γης
ούτε αρχάγγελος μιας χαραυγής
μα ένα πλάσμα απάνθρωπο
που πνίγηκε στου ωκεανού το βλάσφημο το ψέμα.
Εκεί μακριά στην Ανατολή, η βία έγινε συνήθεια
μέρα τη μέρα χαροπαλεύει η δόλια η ψυχή,
ματώνει η αλήθεια.
Εικόνα 2: Εικαστικό έργο για το κείμενο «Ματοβαμμένο Κισμέτ» του μαθητή Νίτσα Χρήστου
Το γράμμα της Μυρτώς
Συγγραφέας: Γκούτζα Νεφέλη
Αγαπητή Δάφνη
Εύχομαι να είσαι καλά! Σου στέλνω αυτό το γράμμα για να σου εμπιστευτώ κάτι που δεν σου είχα αναφέρει γιατί δεν ένιωθα έτοιμη. Τον τελευταίο καιρό ο πατέρας μου συμπεριφερόταν αλλόκοτα! Έλειπε από το σπίτι συχνά και όταν επέστρεφε ήταν εκνευρισμένος με εμάς χωρίς κανέναν λόγο. Αυτό επαναλαμβανόταν για περίπου δέκα μέρες. Η μητέρα μου και ο πατέρας μου είχαν καθημερινά εντάσεις. Παρατήρησα πως ο μικρός μου αδελφός άρχισε να καταλαβαίνει πολλά πράγματα. Με ρωτούσε σχεδόν συνέχεια αν είναι καλά η γονείς μας και εγώ πάντα του απαντούσα: «Ναι, μια χαρά είναι απλά διαφωνούν για θέματα δικά τους. Οι συγκρούσεις γίνονταν όλο και πιο έντονες με το πέρασμα του χρόνου. Κάθε φορά που οι γονείς μου τσακώνονταν εγώ είτε προσπαθούσα να απασχολήσω με όποιον τρόπο μπορούσα τον μικρό μου αδερφό είτε καθόμουν στο δωμάτιο μου και άκουγα μουσική. Δεν ήθελα να ακούω της φωνές τους. Με ταράζουν.
Περίπου έτσι κυλούσε ο καιρός στο σπίτι μας. Ώσπου μια μέρα ο πατέρας μου ξεπέρασε το όρια. Ήταν μια συνηθισμένη μέρα για εμένα! Ήμουνα κλεισμένη στο δωμάτιο μου και άκουγα μουσική. Οι γονείς μου ως συνήθως μάλωναν μέχρι που ξαφνικά δεν ακουγόταν τίποτα. Δεν έδωσα ιδιαίτερη σημασία αλλά μετά ακούστηκε ένας δυνατός θόρυβος σαν να είχε πέσει κάποιο αντικείμενο κάτω. Μετά, άκουσα ουρλιαχτά. Τρόμαξα! Δεν ήξερα τι να κάνω. Άκουσα την πόρτα να κλείνει. Υπέθεσα ότι κάποιος έφυγε. Κατέβηκα κάτω και είδα την μητέρα μου στο πάτωμα. Ήταν γεμάτη με αίματα και είχε πολλές μελανιές. Δεν μπόρεσα να την κοιτάξω στα μάτια. Όταν την ρώτησα αν ήταν εντάξει, με καθησύχασε λέγοντας μου πως απλά έπεσε. Αλλά εγώ ήξερα τι είχε γίνει. Μόνο που είδα τη μητέρα μου σε τέτοια κατάσταση, δεν μπορούσα να το πιστέψω. Τότε έτρεξα στο δωμάτιο του αδελφού μου να δω πως είναι. Ευτυχώς που δεν είχε αντιληφθεί τίποτε γιατί ήταν απασχολημένος με τα παιχνίδια του. Έμεινα μαζί του και τον κράτησα σφιχτά στην αγκαλιά μου.
Από εκείνη την ημέρα δεν σταμάτησε να μας κακοποιεί ο πατέρας μου. Δεν τολμούμε να πούμε κάτι. Κάθε μέρα και χειροτερεύει η κατάσταση. Όταν βγαίνουμε έξω, προσποιούμαστε ότι είμαστε μια χαρά, ότι δεν συμβαίνει τίποτε. Κανένας δεν μπορεί να υποψιαστεί τι γίνεται. Δεν αντέχω άλλο. Γιατί να το περνάω εγώ όλο αυτό; Γιατί; Τι έχω κάνει και μου αξίζουν αυτά; Γιατί δεν μπορώ να χαμογελάω αληθινά σαν τα άλλα παιδιά; Δεν είναι άδικο; Είσαι η μόνη που μπορείς να με βοηθήσεις. Σε εκλιπαρώ, βοήθησέ με γιατί… Δεν μπορώ άλλο!
Μυρτώ
Εικόνα 3: Εικαστικό έργο για το κείμενο «Το γράμμα της Μυρτώς» της μαθήτριας Γιάκη Ρόζας
Ένα μοιραίο λάθος
Συγγραφέας: Καπρινιώτη Κατερίνα
Το δωμάτιο ψυχρό,
άτονο, καταθλιπτικό.
Το βλέμμα της
έντονο, βλοσυρό,
καρφωμένο στην
ηλεκτρική καρέκλα.
Στο μυαλό της
οι σκέψεις τριγυρίζουν,
τη βασανίζουν, τη σκοτώνουν.
Αυτά τα λόγια τη στοιχειώνουν
“Γιατί το έκανες αυτό, απάνθρωπη;
Δεν ντράπηκες; Δε σκέφτηκες
τη μικρή σου κόρη;”
Το πρόσωπο χλωμό,
με κόμπο στον λαιμό,
προσπαθεί να μην καταρρεύσει.
“’Ήρθε η ώρα”, λέει ο δεσμοφύλακας.
Τα μάτια της στενεύουν.
Τα χείλη της να τρέμουν.
Τα δάκρυα να τρέχουν
στάλα στάλα πάνω
στο απεριποίητο πρόσωπό της.
Τα δάκρυα της δυστυχίας,
του πόνου, του ιδρώτα
που πουθενά δεν ωφέλησαν.
Τα δάκρυα της δυσπιστίας,
της ενοχής, της κούρασης,
που ποτέ δε στέρεψαν.
Δεν μπορεί να αντισταθεί
στη μοίρα της.
Δεν μπορεί να πάρει πίσω
το αμάρτημα που έπραξε.
Αφήνει πίσω της
μια κόρη.
Μια κόρη που θα μεγαλώσει
χωρίς μητέρα.
Μια κόρη που θα μεγαλώσει
μες στο ψέμα.
Μια κόρη χωρίς τη δημιουργό της.
Και όλα αυτά για
ένα μοιραίο λάθος.
Τα σκέφτεται όλα αυτά
ενώ της δένουν χέρια-πόδια·
ενώ της βάζουν τον ηλεκτροδότη.
Ενώ όλο το σώμα της τραντάζει,
αρχίζει να ουρλιάζει.
Η ηλεκτρική ενέργεια
εξερευνά όλο της το είναι,
την κάνει να ανατριχιάζει,
να κραυγάζει.
Λίγα δευτερόλεπτα αργότερα,
ο τσουχτερός πόνος
την πιέζει,
την κάνει να ψελλίζει “Συγγνώμη”,
μέχρι που οι φωνές,
τα δάκρυα και ο πόνος
σταματάνε
και στη θέση τους
απόλυτο σκοτάδι
καταλαμβάνει τον χώρο.
Κατερίνα Καπρινιώτη
Εικόνα 4: Εικαστικό έργο για το κείμενο «Ένα μοιραίο λάθος» της μαθήτριας Καπρινιώτη Κατερίνας
Τα παιδιά στον πόλεμο
Συγγραφείς: Γόγολου Έρση – Καρρά Ιωάννα
Τα παιδιά που ειρήνη λαχταρούνε
πώς μπορούν να λησμονούνε;
Θα την ψάξουν , θα τη βρούνε.
Να την πάρουν , να χαρούνε.
Τον πόνο και τον πόλεμο
τα παιδιά πάντα νικούνε.
Στην καρδιά τους πάντα μέσα
την οικογένεια αναζητούνε.
Τα όνειρά τους πάντα κρύβουν
και δεν τα αποκαλύπτουν.
Αν σε κάποιους τα αφήσουν,
μην τα πάρουνε και φύγουν.
Κλαίνε και πονούνε,
για τα βάσανα μιλούνε…
Θέλουν ο πόλεμος να πάψει
και η ειρήνη να λάμψει!
Εικόνα 5: Εικαστικό έργο για το κείμενο «Τα παιδιά στον πόλεμο» των μαθητριών Έρση Γόγολου – Ιωάννα Καρρά
Πόνος
Συγγραφέας: Παππά Αικατερίνη
Ξυπνά, τρέχει, φεύγει,
δε θέλει να τον αντικρίσει.
Δε θέλει να αντικρίσει
τον Κακοποιό του σπιτιού.
Δε θέλει να πονέσει,
δε θέλει να κλάψει,
δε θέλει να ζει στη σιωπή.
Πρωί, πρωί αποχωρεί
και ψάχνει μέρος να κρυφτεί
μακριά απ’ τον πόνο του σπιτιού του,
ελπίζοντας σε μια αυγή.
Εικόνα 6: Εικαστικό έργο για το κείμενο «Πόνος» της μαθήτριας Τσώτου Σοφίας
Ρωγμή στην αθωότητα ενός παιδιού
Συγγραφέας: Κοντού Αγγελική
“Πώς μπορέσατε, πώς μπορέσατε;” είπα με φωνή γεμάτη πικρία. “Κάθε χτύπημα, κάθε κραυγή, κάθε στιγμή φόβου… Δεν βλέπατε ότι ήμουν απλώς ένα παιδί που ζητούσε μόνο να το αγαπήσετε;” Κοιτιόμασταν μέσα στα μάτια αλλά ποτέ δεν κατορθώσαμε να καταλάβουμε ο ένας τον άλλον. Πάντα υπήρχε μια λίμνη ανάμεσα μας που μας χώριζε, γεμάτη με τα δάκρυά μου. Και κάθε φορά που επιδίωκα να περάσω στην απέναντι όχθη, κατέληγα εγκλωβισμένη στον πυρήνα της. «Δεν είσαι ικανή να καταφέρεις τίποτα στη ζωή σου!» πάντα έτσι έλεγαν και ωρύονταν μέσα στο σπίτι, κάτω από αυτούς τους τοίχους που στηρίζονταν με τη δύναμη των φωνών και των χεριών τους. Ύστερα, έτρεχα να τους ξεφύγω με την ελπίδα ότι με τον ίδιο τρόπο θα καταφέρω να ξεφύγω και από το σπίτι μας… μία μέρα… μία μακρινή, μακρινή μέρα…
Τα φώτα έσβηναν, οι σκέψεις μου όμως ακατόρθωτο να το κάνουν. Όλο έτρεχαν και έτρεχαν, δίχως σταματημό. Μερικές φορές το μόνο που μπορείς να κάνεις, σκεφτόμουν, είναι να ξαπλώσεις στο κρεβάτι σου σαν να προσγειώνεσαι σε ένα λευκό σύννεφο και να ελπίζεις ότι θα αποκοιμηθείς πριν προλάβουν τα τελευταία σου κομμάτια να διασπαστούν από τον τρομερό πόνο που βιώνεις. Παρακαλάς να ξυπνήσεις την επόμενη και η σελίδα να είναι λευκή, κρατώντας εσύ αυτή τη φορά εκείνο τον στυλό που θα γράψει τη συνέχεια της ιστορίας σου και κανένας άλλος. Να έχεις τη δυνατότητα να τη γεμίσεις με όσα χρώματα σε εκφράζουν και να μην περιορίζεσαι.
Κανένας δεν μπορεί να καταλάβει το συναίσθημα να παρατηρείς δίπλα σου μια υγιή οικογένεια, χωρίς τη βία να τους αποξενώνει ολοένα και περισσότερο. Μόνο εσύ ο ίδιος. Κανένας δε γνωρίζει πόσο πόνο και θλίψη μου προκάλεσαν, πόσα τραύματα θα με συνοδεύουν στη ζωή μου λόγω της δικής τους αναλγησίας. Κανένας δεν μπορεί να νιώσει τον φόβο που έχει μετακομίσει στα μάτια σου και τις σκέψεις που σε βασανίζουν όπως: “Λες αύριο να παρατηρήσουν στο σχολείο αυτές τις μελανιές;”
«Όχι, σταμάτα, με πονάς!» φώναζα καθώς τα μάτια μου επέπλεαν πάνω στα δάκρυα, αλλά τα χέρια του δε σταματούσαν. Κάθε χτύπημα με έσπαζε λίγο περισσότερο. Αναρωτιόμουν γιατί τα χέρια αυτά δεν ήταν μαθημένα σε τρυφερά χάδια και ζεστές αγκαλιές. Πάντα αναζητούσα στους γύρω μου αυτή την αγάπη που δεν έλαβα από εκείνους, με αποτέλεσμα να πέφτω και να ξαναπέφτω και να μην έχω κανέναν να με σώσει από αυτόν τον ατελείωτο ωκεανό που απλωνόταν μπροστά μου, γεμάτος βάθος και απεραντοσύνη. Και η σιωπή μου μού φώναζε πιο δυνατά από ποτέ: “Βοήθησέ με, χάνομαι μόνος μου σε κύματα πελώρια.” Αλλά είχα φορέσει παρωπίδες, κλειδώνοντας έξω τις συμβουλές εκείνων που θα μπορούσαν να με σώσουν. Άφηναν μόνο τις δικές τους άγριες φωνές να εισβάλλουν, γεμάτες θυμό και μίσος, που με έκαναν να χάνω κάθε αίσθηση του εαυτού μου.
Κοιτώντας το τέρας από το οποίο προέρχεσαι, αρχίζεις να αντιλαμβάνεσαι σιγά σιγά πως βαδίζεις στο μονοπάτι του. Ξαφνικά, σου δημιουργούνται οι πιο τρομακτικές σκέψεις. Και ακριβώς αυτή είναι η στιγμή που επιθυμείς να τραβήξεις το δικό σου δρόμο. Όταν συνειδητοποιείς πόσο λανθασμένα έχεις μεγαλώσει σε μία οικογένεια γεμάτη χειριστικότητα, τσακωμούς, τοξικότητα και βία είναι η στιγμή που αλλάζεις ριζικά ως άνθρωπος. Οι σκέψεις αναπάντεχα αποκτούν φωνή και προσπαθούν να σου υπενθυμίσουν ένα μονάχα πράγμα: “Απόβαλλε από πάνω σου οτιδήποτε σου θυμίζει εκείνους τους αισχρούς ανθρώπους.”
Όμως, κάθε χτύπημα στο σώμα ενός παιδιού είναι μια ρωγμή στην αθωότητά του, που δυστυχώς δεν επουλώνεται ποτέ πλήρως!
Εικόνα 7: Εικαστικό έργο για το κείμενο «Ρωγμή στην αθωότητα ενός παιδιού» της μαθήτριας Νικολάου Χαριτίνης
Αγωνία στο σχολείο
Συγγραφέας: Εξάρχου Σπυριδούλα
Είναι ο φόβος που σε κυριεύει
κάθε μέρα παντού,
στο σχολείο, στο φροντιστήριο ,
στο γήπεδο, στη βόλτα.
Είναι η λύπη κάθε μέρα
να μην τρως, να μη γελάς,
να μην κάνεις τίποτα
εκτός από το να εύχεσαι να μην υπάρχεις.
Είναι ο καθημερινός πόνος μετά από κάθε πράξη τους.
Να κλαις, να απομονώνεσαι στον εαυτό σου.
Δεν είναι ντροπή να μιλάς.
Μη φοβάσαι! Μίλα!
Σπάσε τη σιωπή σου!
Εικόνα 8: Εικαστικό έργο για το κείμενο «Αγωνία στο σχολείο» της μαθήτριας Αλιζότι Έρικας
Ζητούνται Μέτρα
Συγγραφέας: Κολιούση Μαριλένια
Αξιότιμε κύριε Υπουργέ Παιδείας,
Σας στέλνω αυτό το γράμμα για να σας εκφράσω τη δυσαρέσκειά μου σχετικά με το θέμα του σχολικού εκφοβισμού.
Καθημερινά είμαι μπροστά σε κάποια περιστατικά εκφοβισμού στο σχολείο μου. Κάποιες φορές προσπαθώ να βοηθήσω το θύμα αλλά άλλες φορές δεν μπορώ να αντιμετωπίσω τους νταήδες , διότι μιλάμε για μια ολόκληρη συμμορία και όχι μόνο για ένα άτομο. Βλέπω συχνά το φόβο και τη θλίψη στα μάτια πολλών συμμαθητών μου. Πλέον έχω αρχίσει να αγανακτώ με αυτήν την κατάσταση. Πόσο ανεξέλεγκτη και τραγική μπορεί να γίνει;
Αυτό που θα ήθελα από εσάς είναι να λάβετε πιο αυστηρά μέτρα. Για παράδειγμα , να υπάρχει ψυχολόγος κάθε μέρα στο σχολείο ώστε αν ένα παιδί θέλει να πάρει τη γνώμη ενός ειδικού , να μπορεί να απευθυνθεί στον ψυχολόγο. Επίσης , μέσα από κάποιες δράσεις ή κατάλληλα μαθήματα, να εκπαιδεύονται οι μαθητές ώστε να λύνουν μόνοι τους τις διαφορές τους ειρηνικά. Τέλος , μπορούν οι κανονισμοί να γίνουν πιο αυστηροί και να εφαρμόζονται. Έτσι , πιστεύω ότι το σχολικό μας περιβάλλον θα γίνεται ολοένα και καλύτερο και σιγά σιγά όλα τα παιδιά θα συμφιλιώνονται μεταξύ τους.
Ελπίζω να συμμερίζεστε το φόβο μου και τη δυσαρέσκειά μου και να λάβετε τις απαραίτητες αποφάσεις. Σας ευχαριστώ πολύ που αφιερώσατε τον πολύτιμο χρόνο σας για να διαβάσετε το γράμμα μου.
Με εκτίμηση,
μία μαθήτρια Γυμνασίου
Εικόνα 9: Εικαστικό έργο για το κείμενο «Ζητούνται Μέτρα» της μαθήτριας Νικολάου Χαριτίνης
Εκφοβισμός
Συγγραφέας: Γκιζλή Μελίνα
Στο σχολείο , στην καθημερινή σου ζωή
ο ίδιος φόβος πάντα , εκφοβισμός…
Μια φωνή μέσα σου λέει να μη μιλήσεις ,
να μη φωνάξεις , να μην αντιδράσεις .
Είναι ο φόβος που σε κάθε σχολική ημέρα
ξεπηδά από την ψυχή σου .
Είναι η ντροπή για το τι κάνεις ,
για το ποιος είσαι .
Είναι το άγχος για το τι θα κάνεις ,
για το τι θα πεις .
Είναι η αγωνία για τη σχολική ημέρα .
Είναι η θλίψη που σου τρώει την ψυχή .
Είναι οι κακές σκέψεις που έχεις το βράδυ
όταν τους βλέπεις στα όνειρά σου .
Είναι η χαρά και η ευτυχία
που όλο και περισσότερο αχνοφαίνονται
στην ψυχή σου .
Σταμάτα να σωπαίνεις !
Δεν είναι ντροπή …
Μίλα τώρα !
Εικόνα 10: Εικαστικό έργο για το κείμενο «Εκφοβισμός» της μαθήτριας Γκιζλή Μελίνας
Η τελευταία κραυγή
Συγγραφέας: Γιάκη Ρόζα
Μόνο όταν αντίκρισα το άψυχο σώμα του, κατάλαβα πόσο δυνατή ήταν η τραχιά φωνή που ξεχείλιζε από τις κόρες των ματιών του παλεύοντας μάταια ν’ ακουστεί. Η εικόνα τους, άδεια μάτια πλέον, με έκανε να συνειδητοποιήσω πόσα έλεγαν πριν, δίχως λέξη να ακουστεί. Πόσες φορές αγνόησα την τραχιά φωνή που ψιθύριζε σαν αεράκι χαϊδεύοντας το πίσω μέρος του μυαλού μου. Ίσως, αν η τραχιά φωνή είχε ακουστεί, να ‘βλεπα ακόμα μάτια γεμάτα ζωή. Γιατί το άψυχο σώμα κάποτε λάτρευε να ζει. Μέχρι που την κλεψύδρα του σε θρύψαλα μετέτρεψε στραγγίζοντας και τον τελευταίο κόκκο ζωής. Όχι μόνο της ζωής που λάτρευε, αλλά και εκείνης που μόνο η τραχιά φωνή μπορούσε να αφηγηθεί. Η εξάντληση από την πάλη το έκανε να καταρρεύσει, τα μπλε ποτάμια στους καρπούς του έκοψε, τα ζωοφόρα αυτά ρυάκια μετά από ταλαιπώρια έσβησε.
Δεν ήταν οι πληγές στο σώμα του όμως που τη ζωή του έσβησαν, αλλά αυτές που στο μυαλό του είχαν χαραχτεί. Η βία δεν άφηνε πάντα μελανιές. Μερικές φορές ρίζωνε σιωπηλά, γινόταν σκέψεις που έτρωγαν τα θεμέλια της ψυχής του. Οι βαθύτερες πληγές του δεν ήταν ορατές· αιμορραγούσαν μέσα του καθώς η αδιαφορία του κόσμου γινόταν η πιο σφοδρή μορφή κακοποίησης. Έτσι, σώπασε. Κι όταν το βάρος της σιωπής έγινε αβάσταχτο, την χάραξε στους καρπούς του ως μια τελευταία κραυγή, μια τελευταία προσπάθεια ν’ ακουστεί. Γιατί η σιωπή δεν είναι πάντα χρυσός. Ενίοτε είναι στάχτη και θάβει αυτούς που αδυνατούν να την τινάξουν από πάνω τους.
Εικόνα 11: Εικαστικό έργο για το κείμενο «Η τελευταία κραυγή» του μαθητή Οικονόμου Ελευθέριου
Αγώνας για μία κοινωνία αγάπης και αλληλοσεβασμού
Συγγραφείς: Λουκία Λουκά & Κωνσταντίνα Καζή
Αξιότιμοι κύριοι και κυρίες,
Αγαπητοί μαθητές και μαθήτριες,
Βρισκόμαστε σήμερα εδώ, στη Βουλή των Εφήβων, για να σας μιλήσουμε για ένα σοβαρό πρόβλημα που μας απασχολεί όλους. Μια ανοιχτή πληγή της κοινωνίας που χρειάζεται άμεσα θεραπεία. Πρόκειται για τη Βία η οποία όπως όλοι θα συμφωνήσουμε, κλέβει το χαμόγελο και το όνειρο ειδικά από εμάς, τη νέα γενιά.
Η βία, σε κάθε μορφή της, αποτελεί αναμφίβολα μια από τις μεγαλύτερες μάστιγες της σύγχρονης κοινωνίας. Εμφανίζεται στις οικογένειες, στα σχολεία, στους χώρους εργασίας, ακόμη και στους δρόμους των πόλεών μας. Παρά την πρόοδο που έχει σημειωθεί στο θέμα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, η βία παραμένει μια θλιβερή πραγματικότητα που επηρεάζει πολλούς ανθρώπους σε όλο τον κόσμο.
Η βία μπορεί να έχει πολλές και διαφορετικές μορφές. Μπορεί να είναι σωματική, ψυχολογική, λεκτική ή και οικονομική. Μπορεί να εκδηλωθεί μέσω κακοποίησης, εκφοβισμού, εκμετάλλευσης ή παραμέλησης. Συχνά θύματα είναι τα παιδιά τα οποία υφίστανται κακοποίηση στο οικογενειακό τους περιβάλλον, οι γυναίκες και οι μειονότητες που πέφτουν θύματα ρατσιστικής αντιμετώπισης. Οι συνέπειές της δεν είναι μόνο άμεσες αλλά και μακροπρόθεσμες. Τα θύματά της συχνά υποφέρουν από ψυχολογικά τραύματα, απώλεια αυτοπεποίθησης και δυσκολίες στις διαπροσωπικές τους σχέσεις. Η βία δεν επηρεάζει μόνο το άτομο που την υφίσταται, αλλά διαβρώνει και την κοινωνία συνολικά, ενισχύοντας τον φόβο, την αίσθηση ανασφάλειας και το αίσθημα της αδικίας.
Η αντιμετώπιση της βίας δεν είναι ατομική υπόθεση, αλλά συλλογική ευθύνη και απαιτούνται άμεσες λύσεις και ενέργειες σε πολλαπλά επίπεδα. Η οικογένεια, το σχολείο, η πολιτεία και η κοινωνία στο σύνολό της πρέπει να ενώσουν τις δυνάμεις τους για την πρόληψη και καταπολέμησή της.
Όπως σε όλα τα ζητήματα, η πρόληψη πρέπει να ξεκινήσει από την διαπαιδαγώγηση των παιδιών. Η οικογένεια που είναι ο πρώτος και ο μεγαλύτερος φορέας διαπαιδαγώγησης, οφείλει να καλλιεργήσει στα παιδιά από μικρή ηλικία τις αξίες της αλληλεγγύης, της ανεκτικότητας και του σεβασμού προς τον συνάνθρωπο. Μέσα στο οικογενειακό περιβάλλον τα παιδιά πρέπει να ασκούνται στη συνεργασία και τον διάλογο. Με αυτόν τον τρόπο θα είναι σε θέση να αντιμετωπίζουν τις διαφορετικές απόψεις με λογική και σύνεση, αποφεύγοντας τη βία.
Το σχολείο επίσης είναι βασικός φορέας διαπαιδαγώγησης και κοινωνικοποίησης και μπορεί να συμβάλλει στην καταπολέμηση της βίας. Οι δάσκαλοι και οι καθηγητές οφείλουν να μεταδώσουν στα παιδιά τις αξίες και τις αρχές της ισότητας και του σεβασμού προς τον συνάνθρωπο. Επιπλέον, να λειτουργούν και οι ίδιοι ως παράδειγμα κάνοντας πράξη τη δημοκρατία μέσα στην τάξη και χρησιμοποιώντας τον διάλογο για την επίλυση των προβλημάτων. Αν το παιδί μάθει να συνεργάζεται και να λύνει της διαφορές του με διάλογο μέσα στο σχολείο όπου συνυπάρχουν διαφορετικές προσωπικότητες, θα πράξει το ίδιο και στην υπόλοιπη ζωή του.
Τέλος, είναι ανάγκη η κοινωνία στο σύνολό της να φροντίσει για την καταπολέμηση της βίας. Οι κοινωνικές πρωτοβουλίες εθελοντών, τα μέσα ενημέρωσης και οι πνευματικοί άνθρωποι μπορούν με συστηματική ενημέρωση να βοηθήσουν ώστε όλοι μας να υιοθετήσουμε μια κουλτούρα ειρήνης και σεβασμού. Η πολιτεία πρέπει να μεριμνήσει για την αυστηρή εφαρμογή των νόμων που αφορούν την πρόληψη της βίας και την προστασία των θυμάτων. Πάνω απ΄ όλα όμως, πρέπει ο καθένας από εμάς να βοηθήσει να ξεριζωθεί ο σπόρος της βίας από τις κοινωνίες μας. Οφείλουμε να υψώσουμε τη φωνή μας καταγγέλλοντας περιστατικά βίας όπου και αν τα συναντούμε, στηρίζοντας όσους έχουν ανάγκη. Η καταπολέμηση του ρατσισμού, των στερεοτύπων και των προκαταλήψεων που οδηγούν στη βία πρέπει να γίνει προτεραιότητα όλων μας.
Ο αγώνας ενάντια στη βία είναι αγώνας για την αξιοπρέπεια, την ελευθερία και την ειρήνη. Ας αναλάβουμε, λοιπόν, όλοι μαζί και ο καθένας ξεχωριστά, την ευθύνη που μας αναλογεί ώστε να χτίσουμε μια κοινωνία όπου η αγάπη και ο σεβασμός θα υπερισχύουν του φόβου και της βίας.
Σας ευχαριστούμε πολύ για την προσοχή σας.
Λουκία Λουκά, Κωνσταντίνα Καζή, στη Βουλή των Εφήβων
Εικόνα 12: Εικαστικό έργο για το κείμενο «Αγώνας για μία κοινωνία αγάπης και αλληλοσεβασμού»
της μαθήτριας Γιώτη Μιράντας
Συμπεράσματα
Μέσα από την παρούσα δράση αναδείχθηκε η δύναμη του σχολείου ως χώρου δημιουργικής έκφρασης, ενσυναίσθησης και ελεύθερου διαλόγου. Οι μαθητές και οι μαθήτριες τόλμησαν να μιλήσουν για δύσκολες εμπειρίες και κοινωνικά ζητήματα, αποκτώντας φωνή και συνείδηση ενεργού πολίτη. Η σύνθεση γλωσσικού και εικαστικού λόγου ανέδειξε την τέχνη ως ισχυρό εργαλείο ευαισθητοποίησης και κοινωνικής παρέμβασης.
